O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti filologiya fakulteti talabasi norbo’tayev sirojiddinning kurs ishi mavzu: O’lkashunoslik fanining shakllanishi va rivojlanish tarixi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI FILOLOGIYA FAKULTETI TALABASI NORBO’TAYEV SIROJIDDINNING
KURS ISHI
Mavzu: O’LKASHUNOSLIK FANINING SHAKLLANISHI VA RIVOJLANISH TARIXI
Bajardi:“Tarix mamlakatlar va mintaqalar bo’yicha ta’lim yo’nalishi talabasi NORBO’TAYEV SIROJIDDIN
Ilmiy rahbar: “TARIX” kafedrasi o’qituvchisi, JUMAYEV ABDUMO’MIN
DENOV 2023
M U N D A R I J A
KIRISH……………………………………………………….………3-4
ASOSIY QISM………………………………………………..…………

1. 
   Tarixiy o’lkashunoslik fanining fan sifatida shakllanishi va rivojlanishi………...………………………………………………5-8
   
2. 
   IX–XII asrlarda o’lkadagi siyosiy va iqtisodiy hayot. Amir Temur va temuriylar davrida o’lkamiz tarixi. Shayboniylar davrida o’lkadagi ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar. Xonliklar davri o’lkashunosligi……………………………………………...….…9-14
   
3. 
   O‘lkashunoslik fanining predmeti, tadqiqot doirasi, maqsad va vazifasi.………………… …………………...……………......…15-18
   
4. 
   Dastlabki etnografik ma’lumotlar. Qadimgi va o‘rta asrlarda yaratilgan manbalarda etnografik ma’lumotlar ………..…...19-29
   

XULOSA………………………………………………………………30
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………………...……...31


KIRISH
Oʻlkashunoslik — mahalliy aholi tomonidan oʻz ona yurti hisoblangan muayyan oʻlka, viloyat, shahar, tuman, qishloq va boshqalar hududlarning har tomonlama oʻrganilishi. Oʻlka tabiiy, ijtimoiy, madaniy, tarixiy va boshqalar tadqiqotlar majmuidan iborat. Oʻlkada oʻlkaning tabiati, aholisi, xoʻjaligi, tarixi, madaniyati, arxeologiyasi, oʻlka namoyandalari oʻrganiladi. Oʻlka kompleks va soha Oʻ.likka boʻlinadi. Kompleks Oʻlka turli sohalarni bir-biri bilan bogʻliq holda, soha Oʻlka geografiya, tarix, etnografiya, madaniyat, toponomika va boshqalar sohalarga oid masalalarni alohida oʻrganadi. Hozirgi vaqtda ekologik vaziyat va tabiatni muhofaza qilish, tabiiy boyliklardan oqilona foydalanish masalalarini oʻrganuvchi Oʻlka rivojlanmoqda. Oʻlkaning asosiy maqsadi oʻz oʻlkasi tabiati, aholisi, etnografiyasi, xoʻjaligi, madaniyati, ekologik vaziyat va h.k. haqida ashyoviy dalillar, maʼlumotlar, namunalar toʻplab, ularni ommalashtirib, aholi bilimini oshirishdir. Oʻlka juda katta ijtimoiy-siyosiy, madaniymaorifiy, oʻquvtarbiyaviy ahamiyatga ega. Ayniqsa, milliy qadriyatlarni aniqlash va ommalashtirishda Oʻlkaning oʻrni juda katta.
Oʻzbekistonda oʻlka tashkiliy shakliga koʻra 3 turga boʻlinadi: ilmiy (davlat), jamoat va maktab. Ilmiy (davlat) o’lka bevosita davlat ilmiy tashkilotlari, ilmiy tekshirish institutlari, tabiiy, tarixiy va arxeologik yodgorliklarni muhofaza qilish qoʻmitalari, tabiatni muhofaza qilish tashkilotlari, maxsus muzeylar xodimlari tomonidan olib boriladi, tadqiqot maʼlumotlari toʻplanadi, topilmalar maxsus muzeylarda koʻrgazmalarga qoʻ-yiladi. Jamoat o’lkasi mahalliy hokimiyatlarning bevosita rahbarligida tegishli joylardagi tabiiy, tarixiy va arxeologik, etn., toponimik va boshqalar tashkilotlar mutaxassislari tomonidan olib boriladi. Maktab o’lkasi umumiy taʼlim maktablarida, geografiya, tarix, botanika, zoologiya, til va adabiyot oʻqituvchilarining bevosita rahbarligida tashkil etiladi. Oʻlka tabiati, tarixi, aholisi, xoʻjaligi, madaniyati, etnografiyasi, toponimikasi, arxeologiyasiga oid dalil va topilmalar maktab o’lkasi muzeylarida namoyish etiladi.
Oʻzbekiston hududida o’lka tarixi oʻrta asrlarga borib taqaladi.Abu Rayhon Beruniyning "Hindiston", "AtTafhim", "Mineralogiya", "Saydana" asarlarida oʻlka,jumladan, toponomik o’lkaga oid,Mahmud Koshgʻariyning "Devonu lugʻotit turk" asarida geografik, toponimik o’lkaga oid maʼlumotlar juda koʻp.Zahiriddin Muhammad Boburning "Boburnoma" asari esa o’lkaning mumtoz asari hisoblanadi.
Mamlakatimizda oʻlkani har tomonlama oʻrganish 20-asr oʻrtalarida ayniqsa rivojlandi.Bunda oʻlkaning tabiati va tabiiy boyliklarini oʻrganish kengaydi.Chunki bu vaqtda mahalliy tabiiy boyliklar va ulardan xalq xoʻjaligida koʻproq foydalanish vazifasi qoʻ-yilgan edi. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, o’lka ishlari xalq tarixini, qadriyatlarini oʻrganishga, ularni tiklashga qaratildi. Fan va texnika rivojlanishi, tabiat va tabiiy resurslardan foydalanishning jadallashishi natijasida ekologik o’lka tez rivojlanib bormoqda.Maktablarda yosh oʻlkashunoslar guruhlari tashkil etilib,oʻz joyining tabiati, ekologik sharoitlari, tarixi, toponimikasi va qadriyatlarini oʻrganish taraqqiy etmoqda.Baʼzi mamlakatlarda o’lka maktabdagi taʼlim ishlarining tarkibiy qismi hisoblanadi.