O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona politexnika instituti ishlab chiqarishda boshqaruv fakulteti

9-MAVZU. O`ZARO BOG`LANISHLARNI STATISTIK O`RGANISH


Mavzuni o’rganganlik darajasini bilish uchun savollar.

1. 
   Statistikada belgilar o’rtasida bog’lanishlar qanday usullar yordamida o’rganiladi?
   
2. 
   Funktsional va korrelyatsion bog’lanish deganda nimani tushunasiz?
   
3. 
   To’g’ri va teskari bog’lanishlar deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Korrelyatsion tahlil nimadan boshlanadi?
   
5. 
   Regression va korrelyatsion tahlilni qo’llash uchun statistik to’plam qanday talablarga javob berishi kerak?
   
6. 
   Regressiyaning to’g’ri chiziqli ifodasi qanday yoziladi? U qaysi hollarda qo’llaniladi? Bu yerda a₀ va a, parametrlari qanday topiladi?
   
7. 
   Korrelyatsion bog’lanish regressiyaning giperbola tenglamasi qanday yechiladi?
   
8. 
   Regressiya tenglamasini baholash uchun qanday ma’lumotlarni hisoblash zarur?
   
9. 
   Determinatsiya indeksi qanday hisoblanadi va u nimani tavsiflaydi?
   
10. 
    Korrelyatsiya indeksi nima uchun hisoblanadi va u nimani tavsiflaydi?
    
11. 
    Elastiklik koeffitsienti nima va qanday hisoblanadi?
    
12. 
    Ko’p omilli korrelyatsiyaning mohiyati nimada?
    
13. 
    Ko’p omilli korrelyatsiyaning koeffitsienti qanday hisoblanadi?
    
14. 
    Fexner koeffitsienti qaysi hollarda qo’llaniladi va u qanday aniqlanadi?
    
15. 
    Spirmen koeffitsienti qanday hollarda qo’llaniladi?
    
16. 
    Assotsiatsiya va kontingentsiya koeffitsientlari qanday hisoblanadi?
    
17. 
    Konkordatsiya koeffitsienti qanday hollarda qo’llaniladi?
    
18. 
    Pirson koeffitsienti nima uchun zarur va qanday hisoblanadi?
    

Regression va korrelyatsion tahlil bo’yicha uslubiy ko’rsatma:

Regression va korrelyatsion tahlil metodida bog’lanishning regressiya tenglamasi aniqlanadi va u ma’lum ehtimol (ishonch darajasi) bilan baholanadi, so’ngra iqtisodiy - statistik tahlil qilinadi.

Statistiikada bir omili modellarini aniqlash usuli juft korrelyatsiya, ko’p faktorli modellarni aniqlash usuli esa ko’p omilli korrelyatsiya deyiladi.
Guruhlangan ma’lumotlar to’plami bo’yicha regressiyani to’g’ri chiziqli tenglamasini aniqlash: u=a₀+a₁x tenglama asosida olib boriladi.
Bu yerda:
a₀ - ozod had,
a₁ - regressiya tenglamasining koeffitsienti,
x - omil belgining qiymatlari,
u - natijaviy belgi alohida qiymatlari.
a₀ va a, parametrlari quyidagi normal chiziqli tenglamalar tizimidan kelib chiqadi:
n a₀+a,  x =  u
a₀  x+a,  x² =  ux
Tizimning parametrlariga nisbatan umumiy yechimi ushbu ko’rinishda yoziladi: