O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi guliston davlat universiteti m o n o g r a f I ya

"Vidеоtоpishmоq" mеtоdi 
 
So‗nggi yillаrdа pеdаgоgik fаоliyatdа turli ахbоrоt vоsitаlаri (kоmpyu-tеr, 
tеlеvidеniye, rаdiо, nusха ko‗chiruvchi qurilmа, slаyd, vidео vа аu-
diоmаgnitоfоnlаr) yordаmidа tа‘lim jаrаyoni tаshkil etilishigа аlоhidа e‘tibоr 
qаrаtilmоqdа. O‗qituvchilаr оldidа tа‘lim jаrаyonidа turli ахbоrоt vоsitаlаridаn 

---

51 
o‗rinli vа mаqsаdgа muvоfiq fоydаlаnish vаzifаsi turibdi. Vidео-tоpishmоq 
mеtоdidаn fоydаlаnishdа quyidаgi hаrаkаtlаr аmаlgа оshirilаdi: 
– o‘quvchi-tаlаbаlаr o‘rgаnilаyotgаn mаvzu mоhiyatini tаsviriy yori-tishgа 
yordаm bеruvchi izоhlаrsiz bir nеchtа vidео lаvhа nаmоyish etilаdi; 
– o‘quvchi-tаlаbаlаr hаr bir lаvhаdа qаndаy jаrаyon аks ettirilgаn-ligini 
izоhlаydilаr; 
– jаrаyonlаrning mоhiyatini dаftаrlаrigа qаyd etаdilаr; 
– o‘qituvchi tоmоnidаn bеrilgаn sаvоllаrgа jаvоb qаytаrаdilаr. 
―Korusel‖ (―Charxpalak‖) metodi mavzu yuzasidan ma‘lumotlarni 
umumlashtirish va mukammal o‘zlashtirishda samarali usul sanaladi. Ushbu usulni 
qo‘llash quyidagicha amalga oshirilishi mumkin: 
8. Har bir guruhga asosiy savollar bo‘lib beriladi. 
9. Har bir guruhga qog‘oz beriladi va guruh a‘zolari 4-5 daqiqa 
mobaynida o‘zaro fikrlashib, javobni qog‘ozga yozadilar. 
10. Belgilangan vaqt o‘tgach, o‘qituvchining ishorasi bilan mikroguruhlar 
raqamiga qarab javoblar yozilgan qog‘ozni keyingi guruhga uzatadilar. 
11. Har bir guruh har bir savolga o‘zidan oldingi guruh yozganiga 
qo‘shimcha javob yozib chiqadilar. 
12. Har bir guruh o‘zining yozgan javobini izohlab beradi. 
13. Har bir guruhning savollarga yozgan javobi boshqa guruhlarning 
qo‘shimcha izohlari berilgan holatda o‘ziga qaytib keladi, go‘yo savol yozilgan, 
qog‘oz guruhlar orasida aylanib, to‘ldirilgan shaklga keladi.. 
14. O‘qituvchi yozilgan javoblarga qarab mikroguruh a‘zolarini 
baholaydi. 
Tajriba-sinov ishlari jarayonida bu usuldan 2-sinf o‘qish kitobidagi
мақолlarni o‘rgatish bo‘yicha foydalanildi.
Ushbu metodning afzalligi shundan iboratki, bunda guruh a‘zolari 
mavzuni savollarga bo‘lib, to‘liq o‘zlashtirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Har bir 
guruhning fikrlari muhokama qilinishi natijasida guruh a‘zolari o‘z yutuq va 

---

52 
kamchiliklarini aniqlab oladi. Eng muhimi o‘quvchilar mustaqil fikrlashga, 
faollikka yo‘naltiriladi va ularda bir-birini baholay olish ko‘nikmasi shakllanadi. 
Shu erda muammoli va hamkorlikdagi ta‘lim texnologiyalarining hamoxang 
tarzdagi uyg‘unligi ko‘rinadi. Ya‘ni o‘quvchi ham izlanmoqda, ham o‘z fikrini 
o‘rtoqlariga yetkazib, asoslash orqali bilimni o‘zlashtirmoqda. 
―Fikriy hujum‖ usuli.
― Fikriy hujum‖ usulini qo‘llashda quyidagi qoidalarga rioya etilganda, 
kutilgan samaraga erishilishi mumkin: 

G‘oya (fikr)larning miqdori ularning sifatidan muhimroq. 

G‘oyalar tug‘ilayotgan va aytilayotgan vaqtda ularni tanqid qilish mumkin 
emas. 

Fikrning yomoni bo‘lmaydi! Har qanday fikr qo‘llab-quvvatlanishga 
arziydi. 

Har qanday, hatto, noo‘rin fikr ham muhokama etiladi, rivojlantiriladi. 

Hazil-huzul, topqirlik, chechanlik va kutilmagan fantastik g‘oyalarni 
o‘rtaga tashlash rag‘batlantiriladi. 

Fikr lo‘nda ifodalanishi kerak. 

Ilgari surilgan barcha fikrlar yozib olinadi va tahrir qilinadi. 

Muammoning yechimi shakllantirilayotganda xato fikrlar tashlab 
yuboriladi.