O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

  
Xotira mikrosxemalarini o‘rnatish  
O‘rnatishda yoki xotirani o‘chirishda quyidagi muammolarga duch 
kelishingiz mumkin:
• 
elektr zaryadlarini to‘plash;
• 
mikrosxema chiqishlarini shikastlanishi;
• 
SIMM va DIMM modullarini noto‘g‘ri o‘rnatilishi;
• 
yoqib-o‘chiruvchilar va ulovchilarni noto‘g‘ri joylashishi.
Sezuvchan xotira mikrosxemalarini yoki platalarni o‘rnatishda elektr 
zaryadlarini to‘planishini oldini olish uchun, sintetik kyilmlar yoki oyoq 
kyilmlari kyilsh shart emas. Ish boshlashdan avval tizim korpusiga tegib 
turuvchi statik zaryad yig‘uvchilarni olib tashashimiz yoki yaxshisi 
almashtiriluvchi qurilmalarga mahsus blaslet kiydirishimiz kerak. Uni 
elektronika do‘konlaridan sotib olish mumkin. Braslet o‘tkazuvchi tasma 
ko‘rinishida bo‘lib, korpus bilan simorqali birlashtiriladi (odatda “timsoh” 
tipida siqish yordamida). Qobiqni yerga qo‘yishda vilkani tarmoqdan uzish 
shart emas, balki komyuterni uchirish yetarli.
Har qanaqa mikrosxema (yoki xotira moduli) mos shaklda o‘rnatilishi shart. 
Mikrosxema bir tarafi oxirida niqob bo‘ladi. Bu qirqimli, doiraviy sathli yoki 
bosqacha bolishi mumkin. Mikrosxemalar o‘rnatiladigan orinlar mos niqobga 
ega. Xullas, tizimli platada mikrosxemalarni qanday o‘rnatish korsatilgan. 
Agarda quyiladigan o‘rinda niqob bo‘lmasa, u holda o‘rnatilgan 
mikrosxemalarga e’tibor qilish lozim. Qirqim joylashishi mikrosxemalarni 
qo‘yish joyini ko‘rsatadi.
 
 

---

 
10-Amaliy mashg‘ulot. Umumiy foydalanuvchiga mo‘ljallangan registrlar.
Registr - bajariladigan buyruqlarni vaqtinchalik xotirada saqlash, tezkor xotira 
adreslari va ma’lumotlarni qayta ishlash uchun ishlatiladi.
Xotiraning adres maydoni - adres registrining razryadi va 
mikroprotsessorning 
adres 
shinalari 
orqali 
aniqlanadi. 
8 
razryadli 
mikroprotsessorlarning adres registri 2 ta 8 razryadli registr, 16 razryadli 
shinani tashkil etigan va 64 Kbayt adresni xotirada saqlaydi. 16 razryadli 
mikroprotsessorlarda esa 20 razryadli adres registri ishlatiladi va 1 Mbayt 
adresni xotirada saqlaydi. 32 razryadli mikroprotsessorlarda esa 24 va 32 
razryadli adres registrlari 16 Mbayt dan 4 Gbayt gacha adresni xotirada 
saqlaydi. Axboratni qayta ishlash va xotira bilan axborat almashish uchun 
mikroprotsessorda axborot shinasi mavjud bo‘lib, uning razryadi ichki axborot 
shinasining razryadi bilan bir xil bo‘ladi.
Tashqi qurilmalar bilan aloqani osonlashtirish uchun tashqi axborot shinasi 
kichik razryadli, ichki axborot shinasi va axborot registrlari katta razryadli 
bo‘ladi. Masalan bir xil mikroprotsessorlar 16 razryadli arxitekturaga ega, lekin 
8 razryadli ichki axborot shinalaridan foydalaniladi. Bular maxsus 
modifikatsiyaga ega bo‘lgan 16 razryadli mikroprotsessorlarda bo‘lib ular bir 
xil hisoblash kuvvatiga ega.
Mikroprotsessorning eng muhim parametrlaridan biri uning amal bajarish 
tezligi bo‘lib, u tashqi generatordan keladigan sinxron singnal bilan aniqlanadi. 
Har bir mikroprotsessorda o‘zining taktik chastota chegarasi mavjud bo‘lib u