O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

Foydali qazilma bo’yicha
N_eks =
Qoplama jinslar bo’yicha
N_eks =
IV.3.Kolmoqir koni sharoitida qayta yuklash joylarigacha tashishda avtotransport turini hisob-kitobi va solishtirma tahlil


Temir yo’l transportini hisoblash Xozirgi vaqtda “Qolmoqir” karerida qazib olingan qoplama jins va rudalarni qabul qilish punktlariga yetkazib berishda temir yo’l va avtomobil transporti qo’llanadi. Qoplama jins va rudalarni tashish elektrlashtirilgan temir yo’l transporti yordamida amalga oshiriladi. Ilashish og’irligi (ssepnoy ves) 360 t bo’lgan PE-2m rusumli elektrovozlarning har biriga yuk ko’tarish qobiliyati 105 t 2VS-105 rusumli dumkarlardan 12 tasi tirkalgan lokomotiv sostavlar qoplama jinslarni ag’darmalarga, rudalarni esa boyitish fabrikasiga tashib beradi.
Lokamativ sostavlar karerda ochiq siklda, ya’ni muayyan ekskavatorga bog’lanmagan xolda ishlaydi. Har bir ishchi gorizontga alohida temir yo’l joylashtirilgan bo’lib, u gorizontdan faqat bitta chiqish yo’liga ega. Karer temir yo’l transportining umumiy uzunligi 60 km ga yaqin bo’lib, undan 45 km karer ichida, 15 km esa ag’darmalarda joylashgan. Temir yo’l bilan yuk tashishning o’rtacha uzunligi: qoplama jins bo’yicha – 12 km.
Qoplama jinslar otvallarga joylashtiriladi: Olmaliqsoy otvaligacha 12 km masofada joylashgan. Karer bilan boyitish fabrikasi o’rtasidagi masofa esa 8,6 km ni tashkil qiladi.
Olmaliqsoy otval karerni shimoliy-sharqiy bortidan 12 km masofada joylashgan bo’lib, to’rtta ag’darma tupikidan tashkil topgan. Uchta ag’darma tupiki +740 m balandlik belgisiga, to’rtinchisi esa undan 30 m balandga - +770 m balandlik belgisiga joylashgan. Nakpay ag’darmalarining yillik yuk qabul qilish imkoniyati 3400-3500 ming m³ ga teng bo’lib, unda har bir temir yo’l tupigida bitta EKG-8I, jami 6 ta ekskavator ishlaydi.
Olmaliqsoy otvali karer g’arbiy bortidan 7 km masofada joylashgan. Bu guruhda ham 4 ta temir yo’l tupigi faoliyat ko’rsatadi. Har bir tupikda bittadan, jami 6 ta EKG-8I ekskavatori ishlaydi. Uchta ag’darma tupigi +655, to’rinchisi esa +710 m balandlik belgisiga joylashgan. Olmaliqsoy otval yillik yuk qabul qilish quvvati 8600000-9000000 m³ ni tashkil qiladi.
Bitiruv malakaviy ishiga berilgan topshiriq bo’yicha temir yo’l transportini hisoblab chiqamiz:
Qolmoqir konida foydali qazilmalar boyitish fabrikasigacha tashish uchun temir yo’l transporti parametrlarini hisoblaymiz.
2VS-105 dumpkari yordamida kon massasini tashish ishlari parametrlarini hisoblash.
Bitta dumpkar yordamida tashiladigan kon massasini hisoblaymiz:
q_{gr =} Ye_v∙
Bunda
Ye_{v -} vagonning sig’imi; Ye_{V =} 48,5 m³
- vagonga yuklangan kon jinsining zichligi;
k_zag - vagonning yuklanish koeffisiyenti.

Vagonga yuklangan kon jinsining zichligi quyidagicha topiladi:

bunda
- tog’ jinslarining massivdagi zichligi;
k_r- vagonda tog’ jinslarining maydalanish koeffisiyenti;
k_r = 1,2
Vagoning yuklanish koeffisiyenti quyidagicha topiladi:
k_zag=
q_v- vagonning yuk ko’tara olish kobiliyati; q_v=105t
U holda
q_{gr =} 48.5∙2.1∙1.03 =105 t
Bitta lokomotiv sostavidagi vagonlar sonini aniqlaymiz.
- harakatlanishga ko’rsatiladigan asosiy solishtirma qarshilik, uning qiymati:
=20 30 N/t ga teng.
k_ss-temiryo’l va sostavning bir biriga ilashishkoeffisiyenti, uning qiymatik_ss= 0,18 0,34 ga teng.
Quyidagi formula buyicha bitta lokomotiv tarkibidagi vagonlar sonini aniqlaymiz:
n_{v =} ( )∙
R_ss= Q_l= 150 t (YeL -1 elektrovoz uchun)
q_T - vagonning ogirligi; q_T = 48 t
i_r-temir yo’lning bosh qiyaligi, i_r=30‰
U holda
n_{v =} ( )∙
Lokomotiv sostavi yordamida bitta reysda tashiladigan kon massasini hisoblaymiz:
Q_gr= n_v ∙ q_gr=9∙105=945 t
Lokomotiv sostavini yuklash vaqti davomiyligini quyidagi formula bilan aniqlaymiz:
t_p=
bunda
P_e.tex – ekskavatorning texnik unumdorligi, m³/soat.
Vaqtinchalik va doimiy yo’llar bo’yicha lokomotiv sostavini harakat vaqti davomiyligini aniqlaymiz:
t_d.v= t_d.st=
bunda v_vva v_st– mos holda vaqtinchalik va doimiy yo’llardagi harakat tezligi; v_v=15÷20 km/soat va v_st=35÷40 km/soat
L_v – vaqtinchalik yo’l uzunligi, L_v=2 km;
L_st – doimiy yo’l uzunligi, L_st =4 km
U holda
t_d.v= t_d.st=
Lokomotiv sostavining yukni to’kish vaqtini aniqlaymiz:
t_raz=
bunda
t_r.v– vagonni bo’shatish vaqti davomiyligi bo’lib, yozda 1,5 5 min; qishda 3 5 min. t_r.v=3 min yoki t_r.v=0,05 soat deb qabul qilamiz va lokomotiv sostavining yukni bo’shatish vaqti davomiyligini aniqlaymiz:
t_raz=
Yuklash vaqtida lokomativ sostavining kutib qolish vaqti t_oj- bitta reys uchun 5 10 min deb olinadi. t_oj=6 min yoki t_oj=0,1 soat deb olamiz, u holda lokomotiv sostavining bitta reys davomiyligi quyidagiga teng bo’ladi:
T_r=t_p+ t_d.v + t_raz + t_d.st + t_oj=1.44 +0.26+0.45+0.23+0.1=2.48 soat
Temir yo’l transportining 1 sutkadagi ish vaqtini T=22 soat deb olamiz va ishchi lokomotiv sostav sonini aniqlaymiz: