O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

Foydali qazilma bo’yicha
N _b.r.= ;
bunda, V_k.m – 1 yilda qazib olinishi kerak bo’lgan kon massasi hajmi (m³/yil);
q_{k.m –} 1 m skvajinani portlatganda hosil bo’ladigan kon massasining hajmi bo’lib m³ , u quyidagicha aniqlanadi (dastlab hisoblash ishlarini pog’ona balandligi 15 m bo’lganda SBSh-250 MN stanogi uchun amalga oshiramiz):
q_k.m =  m³
bunda, W – ustupning tag qismi bo’yicha qarshilik chizig’i bo’lib, u quyidagicha aniqlanadi:
W =(35÷40)d_c=36∙0,250=9 m
d_c –skvajina diametri bo’lib, 250 mm yoki 0.25 m ga teng;
b- skvajina qatorlari orasidagi masofa bo’lib, 8 m ga teng;
a – qatorlar bo’yicha skvajinalar orasidagi masofa bo’lib 8 m ga teng;
n_{r –} skvajina qatorlari soni n_r – 2;
h_y- ustup balandligi bo’lib, 15 m ga teng deb oldik.
L_c – ckvajina chuqurligi bo’lib quyidagicha aniqlanadi:
L_c = h_y + L_n
bunda, L_n – perebur chuqurligi L_n = (10÷15) d_c=12∙0.25=3 m
U holda,
L_c = 15+3=18 m

N _b.r.= ta stanok.
Qoplama jinslar bo’yicha
N _b.r.= ;
bunda, V_k.m – 1 yilda qazib olinishi kerak bo’lgan kon massasi hajmi (m³/yil);
q_{k.m –} 1 m skvajinani portlatganda hosil bo’ladigan kon massasining hajmi bo’lib m³ , u quyidagicha aniqlanadi (dastlab hisoblash ishlarini pog’ona balandligi 22.5 m bo’lganda SBSh-250 MN stanogi uchun amalga oshiramiz):
q_k.m =  m³
bunda, W – ustupning tag qismi bo’yicha qarshilik chizig’i bo’lib, u quyidagicha aniqlanadi:
W =(35÷40)d_c=36∙0,250=9 m
d_c –skvajina diametri bo’lib, 250 mm yoki 0.25 m ga teng;
b- skvajina qatorlari orasidagi masofa bo’lib, 8 m ga teng;
a – qatorlar bo’yicha skvajinalar orasidagi masofa bo’lib 8 m ga teng;
n_{r –} skvajina qatorlari soni n_r – 2;
h_y- ustup balandligi bo’lib, 22.5m ga teng deb oldik.
L_c – ckvajina chuqurligi bo’lb quyidagicha aniqlanadi:
L_c = h_y + L_n
bunda, L_n – perebur chuqurligi L_n = (10÷15) d_c=12∙0.25=3 m
U holda,
L_c = 22.5+3=25.5 m

N _b.r.= ta stanok.

Skvajina zaryadlari o’ziga konstruksiyasi bo’yicha yoppasiga to’ldirilgan va orasidagi xavoli bo’shliq qoldirilgan konstruksiyada bo’ladi. Bir tekis to’ldirilgan zaryad skvajinaning pastki qismida joylashib, u asosan ustupning pastki qismiga ta’sir qiladi.
Bitta skvajinadagi portlovchi modda massasi quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
birinchi qator skvajinalar uchun:
Q₃ = q ∙W∙h_y
ikkinchi qator skvajinalar uchun:
Q₃ = q∙b ∙h_y
bunda q – portlovchi moddaning solishtirma sarfi bo’lib, uning qiymati Qolmoqir kareri sharoiti uchun quruq skvajinalarda 0.72 va suvli skvajinalarda 0.76 kg/m³ ga teng. Agar q ning qiymatini o’rtacha 0.72 kg/m³ deb olsak, u holda bitta skvajinadagi portlovchi modda massasi mos holda birinchi va ikkinchi qatordagi skvajinalar uchun (pog’ona balandligi 15 m bo’lganda) quyidagi qiymatlarga ega bo’ladi:
birinchi qator skvajinalar uchun:
Q₃ = q ∙W∙h_y∙a = 0.72∙9∙15∙8=778 kg
ikkinchi qator skvajinalar uchun:
_Q3 = q∙b ∙h_{y ∙a=0.72∙8∙15∙8= 691kg
Endi pog’ona balandligi 15 m bo’lganda zaryad balandligini hisoblaymiz:}
birinchi qator skvajinalar uchun:


ikkinchi qator skvajinalar uchun:

<sub>Bu yerda PI – 1 m skvajinada joylashadigan zaryad massasi bo’lib, quyidagicha aniqlanadi:

Bunda: d – skvajina diametri, m, Δ – zaryadlash zichligi, kg/m3</sub>
Pog’ona balandligi 22.5 m bo’lganda esa:
birinchi qator skvajinalar uchun:
Q₃ = q ∙W∙h_y∙a = 0.72∙9∙22.5∙8=1166 kg
ikkinchi qator skvajinalar uchun:
_Q3 = q∙b ∙h_{y ∙a=0.72∙8∙22.5∙8= 1037kg
Endi pog’ona balandligi 22.5 m bo’lganda zaryad balandligini hisoblaymiz:}
birinchi qator skvajinalar uchun:


ikkinchi qator skvajinalar uchun:

<sub>Bu yerda PI – 1 m skvajinada joylashadigan zaryad massasi bo’lib, quyidagicha aniqlanadi:

Bunda: d – skvajina diametri, m, Δ – zaryadlash zichligi, kg/m3</sub>