Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkеnt davlat

b) Gidrogeokimyoviy qidirish usuli
 
 
Bu usul yer osti va yer usti suvlarining kimyoviy tarkibini oʻrganishga 
asoslangan. 
Bu suvlar ma’dan uyumlari joylashgan joylarga tushib, ulardagi 
mikroelementlarni yuvadi. Gidrogeokimyoviy usul sulfidli konlarni 
qidirishda keng qoʻllaniladi. Chunki sulfid ma’danlarining oksidlanishi 
natijasida yengil eruvchan sulfat birikmalari paydo boʻladi. Bu usul 
radioaktiv ma’danlarni qidirishda ham keng qoʻllaniladi. 
Namunalar suv manbalaridan, quduqlardan, burgʻilash quduqlaridan, 
hovuzlardan olinadi. Namunalash toʻrining zichligi qidirsh ishlari 
masshtabiga toʻgʻri keladi. Namuna hajmi 1 litrni tashkil qiladi. Bu 
namunalar kimyo-spektral yoʻl bilan tahlil qilinadi. 
Gidrogeokimyo usuli simob, oltin, uran, kumush, mis, molibden 
konlarini qidirishda keng qoʻllaniladi. 

---

60
 
12-rasm. Oʻsimliklar radioaktivligining uran konlari bilan bogʻliqligi:
1- tarkibida normal (fon) miqdordagi uran boʻlgan oʻsimliklar; 2- tarkibida anomal
miqdordagi uran boʻlgan oʻsimliklar; 3- uran uyumlari; 4- qumtoshlar. 
Masalan, ma’dansiz joylardagi grunt suvlardagi misning miqdori 10 
mg/lga teng boʻladi. Ayrim hollarda mis konlarini yuvib chiqayotgan 
suvda mis miqdori 1000 martaba ortib ketishi mumkin. Bu usul orqali 50-
100metr qalinlikdagi tuproq, qum, shagʻal qatlami tagida yashirinib 
yotgan konlarni aniqlash mumkin. 
Gidrogeokimyoviy qidirish ishlari natijalari boʻyicha gidrokimyo 
xaritalari tuziladi va miqdori yuqori boʻlgan elementlar maydonlari 
aniqlanadi va chegaralanadi (13-rasm). 
d) Atmogeokimyoviy qidirish usuli 
Bu usul orqali Yer qobigʻidagi yashirin ma’dan konlarini va u bilan 
bogʻliq holda yer yuziga chiqayotgan gazlar – karbonat angidriti, geliy, 
radon, simob bugʻlarining atmosfera va tuproq havosidagi miqdorini 
aniqlash mumkin. 
Undan tashqari bu usul neft va koʻmir konlarini qidirishda 
qoʻllaniladi. Chunki bunday foydali qazilmalar atrofida uglevodorod gazlar 
(ayniqsa metan) oreollari tarqalgan boʻladi. Bu gazlar koʻpaygan hududlarni 
aniqlash orqali neft va koʻmir konlarini qidirish mumkin.