O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov

DOS Operasion tizimining tarkibiy qismlari 
MS DOS OT quyidagi kismlardan tashkil topadi: 
BIOS - kompyuterning doimiy xotirasida joylashgan. Uningvazifasi kiritish - 
chikarish bilan boGlik operasion tizimning eng sodda va universal xizmatlarini 
bajarishdan iborat. Bu sistema kompyuter yokilganda, uning xotirasi vaqurilmalarini 
ishlashini tekshiruvchi testni ham о‘zida saklaydi. Bundan tashkari, unda OT 
yuklovchisini chakiruvchi dastur joylashgan.
-OT yuklovchisi juda kiska dastur bо‘lib, u MS DOSli disketaning birinchi sektorida 
joylashadi va uning vazifasi MS DOSni kolgan 2 modulini о‘kishdan iborat.
-IO. SYS va MSDOS. SYS diskli fayllar. Ularni OT yuklovchisi xotiraga kо‘chiradi 
va kompyuter xotirasida doimo saklaydi.
-IO. SYS BIOSning xotiradagi davomi hisoblanadi.
-MSDOS. SYS DOSning yukori darajadagi vazifalarini bajaradi.
-MS DOSning buyruq protsessori foydalanuvchi kiritgan komandalarni kayta 
ishlaydi. Buyruq protsessori OT yuklanayotgan diskning COMMAND. COM 
faylida joylashadi. Foydalanuvchining “ichki” deb ataluvchi ba’zi komandalarini 
ya’ni type, dir, copy kabilarni buyruq protsessori о‘zi bajaradi. Kolgan tashki 
komandalarni bajarish uchun mos dasturni kidiradi, uni xotirga kо‘chirib, 
boshkarishni unga uzatadi.
-MS DOSning tashki komandalari - OT bilan birgalikda yuklanadigan alohida 
fayllardagi dasturlardir, masalan, format.
-Drayver qurilmalari MS DOSning kiritish - chikarish sistemasini tо‘ldiruvchi va 
yangi qurilmalarning ishini ta’minlovchi maxsus dasturlardir. Masalan, drayver 

---

152 
yordamida kompyuter xotirasining kismi bо‘lgan “elektron disk” bilan ishlash 
imkoniyati tuGiladi. Drayverlar nomi CONFIG. SYS faylida kursatiladi.
MS DOS ning boshlangich yuklanishi 
MS DOS ning ta’minoti quyidagi xollarda avtomatik tarzda bajariladi.
- kompyuter ekilganda.
- "Reset"tugmasibosilganda (bu tugmacha ba’zi bir modellarda bulmasligi mumkin).
- [CTRL]+ [Alt]+ [Del] tugmachalari birga bosilganda. Qoidaga kura OS kattik 
diskda ta’minlovchifirma tamonidanezilgan bо‘ladi.
Sistema yuklanishi boshida kompyuter doimiyxotirasidagiqurilmalar 
tekshiriladi.Agar xatolik bulsa, xato kodi beriladi. Xatolik murakkab 
bulsa"F1"tugmachasibosiladi. Aksholda kompyuterni maxsus texnik mutaxasislarga 
kursatish lozim.
OS yuklovchi dastursi ukilgandan keyin bu dastur kompyuter xotirasiga OS 
modullari IO. SYS va MS DOS. SYSnikuchirib, ularga boshkaruvni topshiradi. 
Sungra 
CONFIG. 
SYS 
- 
sistema 
konfiguratsiyasinikursatuvchifayl, 
undakursatilgandrayverlar 
ukilib, 
OS 
parametrlari 
urnatiladi. 
Bundan 
keyinCOMMAND. COM boshkaruvchi protsessor ukilib, boshkarish unga beriladi 
va AUTOEXE. BAT bajariladi. Bu faylda kompyuter ekilganda bajariladigan 
komandavadasturlarkursatiladi.

---

153