O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 
Boshqarish tizimlari 
Robot boshqaruvi deganda robotni oʻzi hal qiladigan vazifalar 
doirasiga moslashishi, harakatlarni dasturlash, boshqarish tizimi va uning 
dasturiy ta’minoti sintezi bilan bogʻliq vazifalar toʻplamining yechimi 
tushuniladi. 
Robototexnikani boshqarish tizimlari uch turga boʻlinadi. 
1. 
Biotexnik: 

---

263 
 
buyruqli (tugmali va alohida robot qismlarini boshqarish 
tugmachasi); 
 
nusxalovchi (odamning harakatini takrorlash, qayta aloqani amalga 
oshirish talab qilingan kuchni oʻtkazish, ekzoskeletlar); 
 
yarim avtomatik (bitta buyruqli organ bilan boshqarish, masalan, 
robotning butun kinematik sxemasini qoʻli orqali boshqarish); 
2. 
Avtomatik: 
 dasturiy ta’minotli (asosan atrof-muhit oʻzgarmas sharoitlarida 
monoton muammolarni hal qilish uchun moʻljallangan oldindan 
belgilangan dastur asosida ishlaydi); 
 moslashuvchan (an’anaviy vazifalarni hal qiladi, ammo ishlash 
sharoitlariga moslashadi); 
 aqlli (eng zamonaviy avtomatik tizimlar); 
3. 
Interfaol: 
 
avtomatlashtirilgan (avtomatik va biotexnik rejimlarni almashtirish 
imkoniyatiga ega); 
 
nazorat-kuzatuv (inson faqat maqsadni belgilash funktsiyasini 
bajaradigan avtomatik tizimlar); 
 
muloqot (robot xatti-harakatlar strategiyasini tanlash uchun odam 
bilan muloqotda qatnashadi, odatda, robot manipulyatsiya natijalarini 
oldindan aytib berishga va maqsadni tanlash boʻyicha maslahat berishga 
qodir boʻlgan ekspert tizimiga ega). 
Robotlarni boshqarishning asosiy vazifalari qatoriga quyidagilar 
kiradi:
 
vaziyatni rejalashtirish; 
 
harakatlarni rejalashtirish; 
 
kuch va vaqtni rejalashtirish; 
 
dinamik aniqlik tahlili; 
 
robotning kinematik va dinamik xususiyatlarini aniqlash. 
Texnik kibernetika va avtomatik boshqarish nazariyasi yutuqlari 
robotni boshqarish usullarini ishlab chiqishda katta ahamiyatga ega.