O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Taqmoqlashgan samaraning boshqa nomlari 
1. 
Tarmoq eksternali (network externalities) 
Tarmoq qiymati 
Tarmoq umumiy qiymati 

---

33 
2. 
Talab nuqtai nazaridan samara koʻlami (demand-side 
economies of scale) 
3. 
Ijobiy qayta aloqa (positive feedback) 
Tarmoqlashgan samara kuzatiladigan bozorlar, tarmoq bozorlari 
deyiladi. Agar iste’molchilar quyidagi elementlardan foydalansalar, bozor 
«onlayn» deb nomlanadi: 
1. 
Foydalanuvchilar tarmogʻi. Mahsulotdan foydalanuvchilar 
tarmogʻining qiymati tashkilot ichidagi va tashqarisidagi foydalanuvchilar 
soniga bogʻliq. «Tarmoq»da qanchalik koʻp foydalanuvchilar boʻlsa, 
iste’molchi mahsulotdan shunchalik koʻp naflilikka ega boʻladi. Shuning 
uchun xaridor uchun mahsulotning «qiymati» nafaqat mahsulotning oʻziga, 
balki foydalanuvchilar tarmogʻining hajmiga ham bogʻliq. 
2. 
Komplimentar, ya’ni toʻldiruvchi mahsulotlar tarmogʻi. 
Tarmoqning qiymati turli xil qoʻshimcha (toʻldiruvchi) mahsulotlar va 
xizmatlar soniga bogʻliq. Bir-birini toʻldiruvchi mahsulotlar va xizmatlar 
soni qancha koʻp boʻlsa, iste’molchi mahsulotning oʻzidan shunchalik 
katta foyda (naf) oladi. 
3. 
Ishlab 
chiqaruvchilar 
tarmogʻi. 
Tarmoqning 
qiymati 
ta’minotchilar soniga va ular oʻrtasidagi raqobat darajasiga bogʻliq. 
Haridorlar 
mahsulotlarni 
«yagona» ta’minotchidan sotib olishni 
yoqtirmaydilar va koʻplab layoqatli etkazib beruvchilarga ega boʻlishni 
afzal koʻrishadi. 
Marketing uchun tarmoq effekti 
Marketing uchun tarmoq samarasining qiymati shundan iboratki, 
tarmoq bozorlarida mijozlar mahsulotning oʻziga xos xususiyatlariga va 
mahsulotni «integrasiyalashgan tarmoq tizimi» ning qiymatiga qarab 
raqobatdosh mahsulotlar oʻrtasida resurslarni taqsimlaydilar.