O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

1.7. – rasm. GFN samaradorligi 
Rid yanada oldinga yurib, u oʻz qonunlarini guruhlarni tuzishga 
imkon beradigan tarmoqlar uchun Metkalf qonuni asosida tuzganligini 
da’vo qildi. “Koʻpchilik koʻplar bilan aloqa oʻrnatadi” turidagi mumkin 
boʻlgan ulanishlar soni GFN tarmogʻida guruhlar tuzishda birikmalar 
soniga teng boʻlgani uchun n
2
ga teng. Rid esa GFN samaradorligi 2
n
ga 
mutanosib ekanligi toʻgʻrisida bahslashadi.

---

36 
 
1.8. – rasm. Turli qonunlar asosida aniqlanadigan tarmoq qiymati 
 
Foton qonuni 
Foton qonuni Gordon Mur qonuniga oʻxshash telekommunikatsion 
ekvivalient sifatida qoʻllanilsada, samaraliroq hisoblanadi.
Ushbu qonunga koʻra, axborotlarni uzatish optik tolali kanallari 
oʻtqazuchanligi qobiliyati taxminan har 10 oyda ikki marta ortadi. 
Xozirgi vaqtda mamlakatlar va qit’alar oʻrtasida 500 million mildan 
ortiq optik tolalar tortilgan. Mazkur tolalarning foydali oʻtkazuchanlik 
qobiliyati taxminan yiliga ikki baravar ortmoqda. 
Ushbu optik infratuzilma bizning shaharlarimizga kirib borishi bilan, 
yuqori tezlikdagi Internet koʻplab turar-joy binolarining tarkibiy qismiga 
aylanadi va bu tarmoqning qiymatini yanada orttiradi. 
 
Xulosa 
Shunday qilib, biz koʻrib chiqqan uchta qonun: 
Mur qonuni (protsessorlarning quvvati va xotira chiplarining 
zichligini kengaytirish), Metkalf qonuni (Internetning qiymatini oshirish), 
Foton qonuni ( aloqa kanallarimizning doimiy ravishda koʻpayishi) har 
qanday ma’lumotni saqlash va ishlov berish uchun qogʻozdan elektron 

---

37 
texnologiyalarga oʻtish iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligini 
tasdiqlamoqda. 
Boshqacha qilib aytganda, saqlash va boshqarishda ishlatiladigan 
an’anaviy qogʻoz texnologiyalaridan foydalanish qiymati kompyuter 
(elektron) texnologiyalaridan foydalanishga qaraganda yuqoriroqroq 
(qimmatroq) boʻladi, ya’ni qogʻoz texnologiyalaridan foydalanish iqtisodiy 
jihatdan samarasiz boʻlib qoldi.