O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

3 § Elektron tijorat 
Reja: 
1. 
Elektron tijorat asoslari.
2. 
E-commerce. 
3. 
Elektron tijorat bozori. 
4. 
Elektron tijorat shakllari
E-commerce yoki elektron tijorat – bu muayyan tarzda Internet orqali 
xizmatlar yoki tovarlarni tarqatish, reklama qilish, sotish bilan bogʻliq 
boʻlgan tadbirkorlik faoliyatidir. Soddalashtirish uchun, global tarmoqda 
tijoratga qaratilgan har qanday harakatlar onlayn-tijorat tushunchasiga mos 
keladi. Ushbu soha AQShda paydo boʻlgan, keyinchalik u Evropada 
rivojlangan va oʻtgan asrning 90-yillari oxirida Xitoy va Rossiyada ham 
faol rivojlana boshladi. 
Elektron tijorat – onlayn savdo, onlayn-banking, chiptalar va 
mehmonxonalarni bron qilish, toʻlov tizimidagi operatsiyalar, onlayn 
marketing va reklama kabi global toifalarni birlashtiradi. 
Texnik nuqtai nazardan, Internetdagi elektron tijorat uchta ustunga 
ega – server, ma’lumotlar bazasi va mijozga tovarlar yoki xizmatlarni 
etkazib berish tizimi. Birinchi component sifatli va tezkor server juda 
muhimdir. Yirik ob’ektlar uchun ma’lumotlar bazasi zarur va elektron 
tovarlar yoki xizmatlarni etkazib berish murakkab logistika talab qilmaydi. 
Elektron tijorat – bu kompyuter tarmoqlari yordamida amalga 
oshiriladigan barcha moliyaviy va savdo operatsiyalarini va shu kabi 

---

40 
operatsiyalar bilan bogʻliq boʻlgan biznes jarayonlarini oʻz ichiga olgan 
iqtisodiyot sohasi hisoblanadi
6
Elektron tijoratga quyidagilar kiradi: 
 
Elektron ma’lumot almashish (Electronics Data Interchange, 
EDI), 
 
Elektron kapital harakati (Electronic Funds Transfer, EFT), 
 
Elektron savdo (inglizcha e-trade), 
 
Elektron pullar (e-cash), 
 
Elektron marketing (e-marketing), 
 
Elektron bank (e-banking), 
 
Elektron sugʻurta xizmatlari (e-insurance).