O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

II BOB. RAQAMLI IQTISODIYOT 
 
1 § Raqamli iqtisodiyot ekotizimi va rivojlantirish istiqbollari 
 
 
Reja: 
1. Raqamli iqtisodiyot kategoriyasiga berilgan ta’riflar.
2. Raqamli iqtisodiyot ekotizimi klasteri.
3. “Raqamli Oʻzbekiston — 2030” strategiyasi 
4. Raqamli infratuzilmani rivojlantirish chora-tadbirlari 
Hozirda toʻrtinchi sanoat inqilobi yoki IR-4.0 (Industrial revolution 
4.0), ma’lum boʻlganidek, kiber-fizik tizimlar, neyrotexnologiyalar, sun’iy 
intellekt, katta hajmli ma’lumotlar, robototexnika, bulutli hisoblash, 
nanotexnologiya, kvant kompyuter, biotexnologiya, buyumlar interneti, 
beshinchi avlod simsiz texnologiyalar (5G), 3D bosib chiqarish tizimlar 
kombinatsiyasini anglatadi. (2.1-rasm.) 
Toʻrtinchi sanoat inqilobi iborasi birinchi marta Jahon iqtisodiy 
forumining ijrochi raisi Klaus Shvab tomonidan 2015 yil tashqi ishlar 
boʻyicha maqolasida e’lon qilingan, “Toʻrtinchi sanoat inqilobini 
oʻzlashtirish” Jahon iqtisodiy forumi yillik yigʻilishining 2016 
yilgi mavzusi boʻlgan. 2016 yil 10 oktyabr kuni Forum San-Frantsiskoda 
Toʻrtinchi Sanoat Inqilobi markazining ochilishini e’lon qildi.
Ushbu toʻrtinchi inqilobda fizik, raqamli va biologik olamlarni 
birlashtirgan bir qator yangi texnologiyalar paydo boʻldi. 

---

86 
2.1-rasm. IR-4.0 tarkibi 
Ushbu yangi texnologiyalar barcha fanlarga, iqtisodiyotga va 
sohalarga ta’sir qiladi. Jumladan, ular orasida hukumat; siyosat va tartibga 
solish; elektr infratuzilmasi; telekommunikatsiya sohasi; raqamli xizmat 
koʻrsatuvchi provayderlar; elektron biznes va elektron tijorat sanoati; 
axborot va bilimlarni boshqarish tizimlari; intellektual mulk huquqlari; 
inson kapitali va bilim ishchilari; tadqiqot va ishlanmalar; va 
rivojlanayotgan texnologiyalar bor. Raqamli inqilobning iqtisodiyot uchun 
ahamiyatini misollarda keltiradigan boʻlsak, 2016 yilda global raqamli 
iqtisodiyot 11,5 trln. dollarga teng boʻlib, dunyo yalpi ichki mahsulotining 
15,5 foizni tashkil etadi. Oʻn yildan kam vaqt ichida ushbu koʻrsatkich 25 
foizga oʻsishi kutilmoqda. 
Ekotizimining mohiyati va tabiatini tushunish uchun raqamli 
iqtisodiyotga berilgan ayrim ta’riflarni oʻrganish maqsadga muvofiq. (2.1-
jadval) 
2.1-jadval