O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti fizika fakulteti biotibbiyot fizikasi 3-bosqich 1901-guruh

12-rasm. MS1104Yem turdagi ekspress Myossbauer spektrometri.[6]

Xulosa
Xulosa qilib aytish mumkinki, gamma nurlarining oʻziga yarasha asosiy xususiyatlari mavjud: ular yorug'lik tezligida harakat qilgandan beri ko'proq tinchlanmaydigan zarralar. Shuningdek, ular elektr zaryadiga ega emas, chunki ular elektr va magnit maydonlar tomonidan buzilmagan. Ular juda oz miqdordagi ionlashtiruvchi kuchga ega. Radonning gamma nurlari ular 15 sm gacha po'latdan o'tishlari mumkin. Ular yorug'lik kabi to'lqinlar, ammo rentgen nurlariga qaraganda ancha baquvvat. Bezga singib ketgan va gamma nurlanishidan saqlanadigan radioaktiv birikma ushbu bezni plyajda olish orqali o'rganishga imkon beradi. Ular juda yuqori chastotali nurlanishga ega va barcha ionlashtiruvchi nurlanish singari odamlar uchun ham eng xavfli nurlanishdir. Xavf ularning molekulalarga qaytarilmas darajada zarar yetkazishi mumkin bo'lgan yuqori energiyali to'lqinlar ekanligidadir. Hujayralarni tashkil etadigan, genetik mutatsiyalarga va hatto o'limga olib keladi. Yerda biz gamma nurlarining tabiiy manbalarini radionuklidlar yemirilishida va kosmik nurlarning atmosfera bilan o'zaro ta'sirini kuzatishimiz mumkin. Juda oz sonli nurlar ham ushbu turdagi nurlanishni hosil qiladi. Gamma-nurlar ma'lum bo'lgan eng energetik nur shakli ekan. Nurning o’zi bu elektromagnit nurlanish deb ataladigan energiya shakli. Elektromagnit nurlanish energiyaning fotonlar deb nomlangan kichik paketlarida bo'ladi. Fotonlar juda katta quvvatga ega. Elektromagnit nurlanish fotonlarning energiya miqdoriga qarab tartibga solinishi mumkin. Ushbu tartibli tartib elektromagnit spektr sifatida tanilgan. Spektrning kam energiyali uchida biz radio to'lqinlarni topamiz. Ular juda uzun to'lqin uzunligiga ega. Spektrning yuqori energiyali uchida biz gamma nurlarini topamiz. Ular juda qisqa to'lqin uzunligiga ega. Elektromagnit to'lqinlar uchun to'lqin uzunligi va energiya o'rtasidagi bog'liqlik teskari bog'liqlikdir. To'lqin uzunligi qancha qisqa bo'lsa, shunchalik katta energiya to'lqin uzunligi qancha ko'p bo'lsa, shunchalik kam energiya bo'ladi. Odamlar spektrning past va yuqori energiyali uchlarida yorug'lik shakllarini ko'ra olmaydi. Biz faqat spektrning ko'rinadigan diapazoniga tushadigan yorug'likni ko'rishimiz mumkin. Ko'rinadigan yorug'lik spektrning o'rtasida joylashgan va butun spektrdagi energiya diapazonining juda oz foizini tashkil qiladi. Agar astronom Koinotni faqat spektrning ko'rinadigan diapazonida o'rganadigan bo'lsa, voqealarning aksariyati kuzatilmay qolar edi. Yulduzlarning tug'ilishi va yulduzlarning o'limi kabi kosmologik hodisalar butun elektromagnit spektrda sodir bo'lgan fotonlarni chiqaradi. Texnologiyalarning katta yutuqlari tufayli astronomlar hozirda olamni radio to'lqinlar, gamma-nurlar va ular orasidagi barcha energiya bilan ko'rish qobiliyatiga ega. Uzoq kvazarlarni birinchi bo'lib ular chiqaradigan radio to'lqinlar topdi. Galaktik changni infraqizil oralig'ida, Quyosh kabi oddiy yulduzlarning yorug'ligini ko'rinadigan va ultrabinafsha diapazonida kuzatish mumkin. Juda issiq gazni u chiqaradigan rentgen nurlari kuzatishi mumkin. Spektrning gamma-nurlanish doirasidagi kuzatuvlar juda baquvvat olamni ochib beradi.