O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo'qon davlat pedagogika instituti kimyo o`qitish metodikasi kafedrasi kimyoni o‘qitishda zamonaviy texnologiyalar fanidan

Demak, 16,4% ozuqa elementi bor
Demak, 13,9% ozuqa elementi bor	Demak, 35% ozuqa elementi bor

Shu bilan birga bugungi kunda har bir fan o`qituvchisi xorijiy tillarni bilishi ham dolzarb vazifalardan biridir. Bu ham fanlararo integratsiyani yo`lga qo`yishda muhimdir. Kimyo fani o`qituvchisi ham darslarda o`quvchilarning rus tili va ingliz tillarini yaxshi o`zlahtirishlari uchun o`z xissasini qo`shishi lozim. Buning uchun kimyo darslarida kimyoviy tushuncha va atamalarni rus, ingliz tillarida ham o`rgatish maqsadga muvofiqdir. Bunday aloqadorlikni ta`minlash fanni va tillarni o`rganishga zamin tayyorlaydi. Kimyoning rus va ingliz tili bilan aloqadorligini quyidagi metod misolida qo`llash yaxshi samara beradi.
Pinbord. Kimyoviy elementlarni turli tillarda o`rganamiz.

Kimyoviy element nomi				Kimyoviy belgisi
O`zbekcha	Lotincha	Ruscha	Inglizcha
Azot	Nitrogenium	Aзот	Nitrogen	N
Alyuminiy	Aluminum	Aлюминий	Aluminum	Al
Bariy	Barium	Бaрий	Barium	Ba
Bor	Borum	Бор	Boron	B
Vodorod	Hydrogenium	Водород	Hydrogen	H
Kislorod	Oxygenium	Kислород	Oxygen	O
Uglerod	Carbonium	Углерод	Carbon	C
Xlor	Chlorum	Xлор	Chlorine	Cl
Brom	Bromum	Бром	Bromine	Br
Ftor	Ftorum	Фтор	Fluoride	F
Natriy	Natrium	Натрий	Sodium	Na
Oltingugrt	Sulfur	Сера	Sulphurous	S
Kaliy	Kalium	Kaлий	Potassium	K
Mis	Cuprum	Meдь	Copper	Cu
Qo`rgoshin	Plumbum	Свинец	Lead	Pb
Qalay	Stannum	Oлoвo	Tin	Sn
Kremniy	Silisium	Kремний	Silicon	Si
Temir	Ferrum	Железо	Iron	Fe
Magniy	Magnezium	Maгний	Magnesium	Mg
Marganes	Manganesum	Maрганец	Manganesium	Mn
Xrom	Chromum	Xром	Chrome	Cr
Kumush	Argentum	Серебрo	Silver	Ag
Litiy	Litium	Литий	Lithium	Li
Kalsiy	Calcium	Kaльций	Calcium	Ca
Berilliy	Beryllium	Бериллий	Beryllium	Be
Fosfor	Phosphorus	Фосфор	Phosphoric	P
Rux	Zincum	Цинк	Zinc	Zn
Kadmiy	Cadmium	Kaдмий	Cadmium	Cd
Kobalt	Cobaltum	Koбальт	Cobalt	Co
Nikel	Nickelum	Никель	Nickel	Ni
Yod	Iodum	Йод	Iodine	Y
Simob	Hidrargirum	Ртуть	Mercury (Quicksilver)	Hg
Oltin	Aurum	Золотo	Gold	Au
Surma	Stabium	Сурьмa	Antimony	Sb
Mishyak	Arsenium	Mышьяк	Arsenic	As
Molibden	Molybdenum	Moлибден	Molybdenum	Mo
Selen	Selenium	Селен	Selenium	Se

O`quvchilar kimyoviy element nomlarini rus va ingliz tillarida o`rganib olishsa, turli moddalar nomini ham o`rganishlari oson bo`ladi. Anorganik moddalardan oksid, kislota, asos va tuzlarni nomlashda kimyoviy elementlarni bilish muhim ahamiyatga egadir. Shuning uchun o`quvchilarga dastlab kimyoviy elementlarni mukammal o`rgatish zarur hisoblanadi. Kimyo darslarida fanlararo bog`liqlikni ta`minlash orqali o`quvchilarning fanni va tilni o`rganishga bo`lgan qiziqishini oshirishga hamda o`z ustida ishlashiga yordam beradi.
Xulosa o’rnida aytish mumkinki, kimyo ta’limida integratsiyani amalga oshirish masalalarini o’rganish, jumladan, kimyo fizika, matematika darsliklarining nazariy tahlili bu fanlar orasida uzviylik (vaqt ma’nosida) ta’minlanmaganligi, matematika darsliklarida ekologik mazmundagi masalalarning, yuqori sinflarda esa fizika, tatbiqiy masalalar miqdori kamayib ketganligi aniqlandi. Mazkur fanlarni integratsiya qilish maqsadida: ekologik, fizik, kimyoviy mazmundagi masalalar darsliklarning yangi avlodlarida ko’paytirish; mazkur fanlarda keng qo’llaniladigan tushunchalar, modellashtirish ko’nikmasi, funktsional bog’lanish, tenglamalarni yechish ko’nikmalarini shakllantirishga alohida ahamiyat berish va ularni malaka darajasiga yetkazish maqsadga muvofiq.
Nazorat savollari

1. 
   Kimyo fanining boshqa fanlar bilan bog’liqligini qanday tushuntirish mumkin?
   
2. 
   Kimyoning nazariy masalalarini nimalarda ko’rish mumkin.
   
3. 
   Psixologiya va fiziologiya fanlarining kimyo o’qitish metodikasi fani orasidagi bog’liqlikni asoslab bering.
   
4. 
   Kimyo fanini o’qitishda axborot texnologiyasidan foydalanish uchun qanday fanni o’rganish zaruriyati tug’iladi?
   

14-Mavzu: Kimyo fanini o’qitishda axborot texnologiyalari, ularning turlari
Reja:

1. 
   Axborot texnologiyalarini o’qitish jarayoninida qisqa vaqt ichida ma’lumotlarni tez o’zlashtirishda muhim ahamiyat kasb etishi.
   
2. 
   Axborot texnologiyalarga qo’yiladigan didaktik talablar.
   

• 
  Tayanch iboralar: Axborot texnologiyalari, shaxsiy kompyuter, proektor, multimedia vositalari, skaner
  

Bundan 3500 yil oldin Konfusiy `Eshitganimni yodimdan chiqaraman, ko`rganimni eslab qolaman, mustaqil bajarsam tushunib etaman`, degan ekan. Ta`limda informasion hamda pedagogik texnologiyalarni qo`llaganda talaba eshitish, ko`rish, ko`rganlari asosida mustaqil fikrlash imkoniyatiga ega bo`ladilar.Ta`lim jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalangan holda darslarni tashkilashtirish uchun ma`lum bir shartsharoitlar mavjud. Birinchidan, axborot resurslari bo`lishi kerak.

Bularga,

• 
  Shaxsiy kompyuter
  
• 
  Proyektor
  
• 
  Multimedia vositalari
  
• 
  Skaner (murakkab sxemalar va chizmalarni, negativ plyonkadagi tasvirlarni komp yuterga utkazish uchun)
  
• 
  Raqamli fotoapparat
  
• 
  Video kamera (video konferinsiyalar o`tkazish uchun va yana boshqa maqsadlarda)
  
• 
  Printer, nusxa ko`chiruvchi qurilma (tarqatma materiallarni qog`ozga tushirish va ko`paytirish va yana boshqa maqsadlar uchun) va boshqa resurslar.
  

Ikkinchidan, maxsus dasturiy ta`minotlar hisoblanadi. Ta`lim tizimda mult mediya elektron o`quv adabiyotlar, ma`ruzalar, virtual laboratoriya ishlari, xar hil animasion dasturlar va yana boshqa ishlarni yaratishda kerak bo`ladigan maxsus dasturlar hisoblanadi.
Bu dasturlar juda ko`p bulib, misol uchun: Animasion roliklar yaratish uchun turli multimedia dasturidan foydalaniladi. Multmediali taqdimot ma`ruzalarini yartishda Power Point va Macromedia Authorware dasturidan foydalaniladi. Elektron o`quv adabiyotlarni yaratish davomida keng foydalaniladigan tahrirlovchi dasturlar xam mavjud bulib ularga misol uchun Adobe Photoshop dasturi orqali rasmlarni tahrirlash, sifatini oshirish uchun foydalaniladi.
AKT ni rivojlantirish uchun ishlatiladigan turli dasturiy ta`minotlar mavjud:
Microsoft Word Bu matnlarni qayta ishlash dasturiy ta`minoti. Unda o`qituvchilar tasvirlar va matnlar joylashtirilgan hujjatlar yaratishlari mumkin.
Microsoft Excel Bu yirik formatli jadval bo`lib, undan ma`lumotlarni jadval ko`rinishida taqdim etish uchun foylanish mumkin.
Microsoft Power Point– ushbu dastur yordamida yuqori darajali taqdimotni ishlab chiqish va slaydlarni namoyish qilish mumkin.
PhotoShop Adobe Photoshop yoki oddiygina Photoshop, grafiklarni tahrir qiluvchi dastur ( xuddi DPP-taqsimlangan parallel qayta ishlash, tahririy-nashriy dastur). Photoshop dasturida yuqori darajali tasvirlar yaratish imkoniyatlari mavjud.
Flash Macromedia multimedia dasturlarini yaratishda keng qo`llaniladigan usuldir. Odatda, Flash animasiyalar, reklamalar va veb-sahifaning turli qismlarini hamda videoni veb-sahifaga joylashtirish va Internet dasturlarini rivojlantirishda qo`llaniladi.
Movie Maker & Media Player qulay kameralar yordamida tabiat hodisalari, jumladan atrof-muhitni ifloslanishi va boshqalar rasmga olinadi, so`ngra Movie Maker da tahrir qilinadi. Media Player yordamida esa fil mni namoyish qilsa bo`ladi. Yuqorida keltirilgan Internet resursning bir qismi axborot va tasvirlarni yig`ishda ishlatilishi mumkin.
Kimyoni o`qitishda AKT
Axborot-kommunikasiya texnologiyalari (AKT) biznes, iqtisodiyot, sayohat, nashriyot, ta`limning asosiy sohalarida tubdan o`zgarishlarga olib keldi. AKT globallashuvga ta`sir etadigan, butun dunyoni yagona yaxlit qiladigan kuch va imkoniyatlarga ega.
IKTni o`quv jarayoniga integrasiyasi yangi imkoniyatlar yaratadi hamda o`qituvchilar oldida yangi vazifalar qo`yadi.
Biz bo`r va sinf taxtasidan foydalanish usulini proektorlar, yanada dinamik texnologiyalar, axborotni izlash va u bilan ishlash, axborot-kommunikasiya texnologiyalaridan foydalanishga alamashtirishimiz kerak.
Kimyo fan sifatida yuqori darajadagi abstrakt mazmunga ega. Kimyoda biz kimyoviy voqealarni “makro-darajada” kuzatamiz “mikro-darajada” talqin qilamiz va tushuntiramiz va keyin “ramziy darajada” (formula, tenglama, graf va b. asosida) taqdim etamiz.