Bosimning turli o‘lchov birliklari orasidagi nisbati.
Birliklar
Pa
Bar
kgk/sm
2
kgm/m
2
(mm
suv. ust)
mm sim. ust.
1 Pa
1
10
-5
1,0197·10
-5
0,10197
7,6006·10
-5
1 Bar
10
5
1
1,0197
1,0197·10
4
750,06
1 kgk/sm
2
9,8066·10
4
0,98066
1
10
4
735,56
1 kgk/m
2
(mm.suv. ust)
9,8066
0,98066·10
-4
10
-4
1
7,3566·10
-4
1 mm sim.
ust
133,32
1,3332·10
-3
1,33595·10
-3
13,595
1
O‘lchashda mutlaq, ortiqcha, atmosfera va vakuum bosimlar mavjud. R
mut
–
mutlaq bosim – modda holatining (suyuqlik, gaz, bug‘) parametri bo‘lib, R
atm
–
atmosfera va R
ort
– ortiqcha bosimlar yig‘indisidan iborat:
R
mut
=R
atm
+R
ort
(3.2)
Ortiqcha bosim mutlaq va atmosfera bosimlari oralaridagi farqdan iborat:
R
ort
=R
mut
-R
atm
(3.3)
Atmosfera bosimi – yer atmosferasidagi havo ustunining bosimi; uning qiymati
barometrlar bilan o‘lchanadi, shuning uchun bu bosim ko‘pincha barometrik bosim
deb ataladi. Agar mutlaq bosim atmosfera bosimidan kichik bo‘lsa, vakuum
(siyraklanish) sodir bo‘ladi.
R
v
=R
atm
-R
mut
(3.4)
Bosim asboblari ishlash prinsipiga va o‘lchanayotgan kattalikning turiga ko‘ra
quyidagi turlarga bo‘linadi.
Bosim o‘lchaydigan asboblar ishlash prinsiplariga ko‘ra suyuqlikli,
deformatsion (prujinali), yuk-porshenli, elektr, ionli va issiqlik turlariga bo‘linadi.
O‘lchanayotgan bosim kattalikgining turiga ko‘ra o‘lchash asboblari quyidagi
turlarga bo‘linadi:
1) manometr – mutlaq va ortiqcha bosimni o‘lchaydi;
2) barometr – atmosfera bosimini o‘lchaydi;
3) vakuummetr – berk idish ichidagi suyuqlik va gaz bosimining siyraklanishini
o‘lchaydi;
4) manovakuummetr – ortiqcha bosim va siyraklanishlarni o‘lchaydi;
5) naporomer – kichik qiymatli ortiqcha bosimni o‘lchaydi;
6) tyagomer – kichik qiymatli siyraklanishni o‘lchaydi;
7) tyagonaporomer – kichik qiymatli bosim va siyraklanishlarni o‘lchaydi;
8) differensial manometr – ikki bosim ayirmasini (bosimlar farqini) o‘lchaydi.
Quyida sanoatda eng ko‘p tarqalgan usullar va asboblar ko‘rib chiqilgan.
17
Do'stlaringiz bilan baham: |