O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

5. Un tortishning turlari. 
Un  tortish  deb  donni  qayta  ishlab  un  olish  texnologik  operastiyalarining  bir 
butunligiga  aytiladi.  Dondan  qayta  ishlab  olinadigan  un  standart  talablariga  javob 
berishi  va  yuqori  iste’molboplik  xossalariga  ega  bo’lishi  kerak.  Unning  navi  va 
chiqishiga  qo’yilgan  talablarga  qarab,  texnologik  operastiyalarning  soni,  ularning 
o’zaro  aloqadorligi  va  ketma  ketligi  turlicha  bo’lishi  mumkin.  Jaydari  un  ishlab 
chiqarishda  asosiy  e’tibor  donni  anatomik  qismlarga  ajratmasdan  ma’lum 
yiriklikgacha  maydalash  asosiy  vazifa  qilib  qo’yiladi.  Texnikaning  zamonaviy 

---

 
53 
rivojlangan  darajasida  bu  muammoni  hal  qilish  qiyin  emas.  SHuning  uchun 
yanchish jarayoni donni un holigacha jadal maydalaydigan bitta bosqichdan iborat 
bo’ladi. 
Navli un tortishda don endospermining kraxmalli qismi mayin qilib yanchiladi, 
qobiq, aleyron qatlam va murtak kepak ko’rinishida alohida ajratib olinadi. Donni 
maydalashga 
qaratilgan 
murakkab 
vazifa 
texnologik 
jarayonni 
murakkablashtirishni  talab  etadi.  Bunda  donni  fiziko-kimyoviy,  strukturali-
mexanik  xossalariga  asosan  va  donni  sifatiga  qarab  maydalash  mahsulotlarini 
ajratishni ta’minlaydigan qo’shimcha operastiyalarni kiritish zarurati hosil bo’ladi.