O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

А-yopishqoq lishaynik, 
Б-bargsimon lishaynik, 
В,Г,Д-butasimon 
lishaynik, E-
lishaynikning ichki 
tuzilishi, Ж-sorediya. 
Ko‘pikka va bargga o‘xshash lishayniklar toshga, daraxtlarning 
po‘stlog‘iga yoki biror narsaga yopishgan xolda gorizontal o‘sadi. Shoxlanib 

---

120 
o‘sadigan lishaynik esa, vertikal o‘sadi. Lishayniklarning anatomiyasi ham 2 
xil tipda bo‘ladi.
Lishayniklar tanasining tashqi tomonini zamburug‘ giflari o‘rab olgan. 
Ichki tomonida suv o‘ti xujayralari joylashgan bo‘ladi: Lishayniklarning 
tanasining ma’lum bir joyida suv o‘ti xujayralari bo‘lsa, suv o‘ti qavatini 
gonidiya qabat deyiladi. Lishaynikning o‘zini geteromer deyiladi. 
Lishaynikda suv o‘t xujayralari tarqoq xolda joylashgan bo‘lsa, gomeomer 
deyiladi. 
Lishayniklar 3 xil yo‘lda ko‘payadi: 
a) VEGETATIV 
b) JINSSIZ 
v) JINSLI 
Vegetaiv ko‘payishda tanasi bo‘linib ko‘payadi yoki tanasida o‘simtalar 
xosil bo‘ladi. Sordiya - bu koptoksimon (tugunsi-mon) bo‘lib suv o‘tlarini 
zamburug‘lar o‘rab oladi. (1 ta yoki 2 ta suv o‘tlarini).Sordiya yetilgandan 
keyin lishaynikni tanasi bosim ta’sirida yoriladi va sordiya shamol 
yordamida uchib ketadi va qulay sharoitda nam yerda o‘sib, ko‘payadi. 
Izidiya-lishaynik tanasida yonidan o‘sib chiqan o‘simlik bo‘lib, shuni 
yordamida uzilib qulay yerga tushib ko‘payadi. Jinssiz ko‘payish sporalar 
yordamida bo‘ladi. Zamburug‘ bilan suv o‘ti birgalikda sordiya yoki izidiya 
hosil qilib ko‘payishi mumkin. Sordiya suv o‘ti xujayrasi bilan zamburug‘ 
giflari. Suv o‘ti qaysi suv o‘tidan tashkil topgan bo‘lsa, shu bo‘yicha 
ko‘payadi. Zamburug‘lar ham shunday. Ikkalasi ham o‘z xolicha ko‘payadi. 
Lishayniklarning ba’zi birlari odamlar tomonidan ovqatga ishlatiladi. Mas: 
Islandiya li-shaynigi. Ba’zi lishayniklardan lakmus bo‘yoq olinadi. Tundrada 
o‘suvchi lishaynik bug‘ular uchun ovqat. Lishayniklar juda sekin o‘sadi. Mas: 
Tundrada o‘suvchi lishayniklar 1 yilda 3,5 sm o‘sishi mumkin. Ba’zi bir 
lishayniklardan efir moyi olinadi. Ba’zi bir lishayniklar zaharli bo‘lgani uchun 
ovchilar bo‘rilarni zaharlash uchun ishlatadilar.