Barg poyali moxlar sinfi. Asosan tanasining poya va bargga
bo'linganligi, rizoidlarining ko'p hujayrali hamda sershox bo'lishi bilan jigar
moxlardan farq qiladi. 3 ta tartibga bo'linadi. 1. Yashil moxlar, 2. Sfognum
moxlar, 3. Andera moxlari. Yashil moxlar tartibiga kakku zig'iri va
respublikamiz hududida uchraydigan funariya moxi kiradi. Kakku zig'iri ko'p
yillik bo'yi 20 - 40 smga yetadigan o'simlik.
4. Plaunsimonlar. Lycophyta. Yer yuzida tarqalgan yuksak o'simliklar
orasida eng qadimiysidir. Plaunsimonlar toshko'mir davrida keng tarqalgan
bo'lib, daraxtsimon vakillarining bo'yi 30 metrgayetgan. Hozirgi vaqtda bu
bo'lim ko'p yillik o'tsimon past bo'yli yashil(plaun,selaginella)o'simliklarni
eslatadi. Daraxtsimon vakillari toshko'mir qoldiqlarini hosil qilishdajudakatta
rol
o'ynagan.
Plaunsimonlar
bo'limi
ikki
sinfga:
plaunlar
va
lepidodendroplarga bo'linadi. Plaunlar sinfi ikkita tartibni o'z ichiga oladi:
plaunsimonlar-teng sporalilar va selaginallar har xil sporalilar.
5. Bo'g'imlilar - Sphenophyta. Bu bo'limning bo'g'imlilar deb
nomlanishiga sababpoyalaribo'g'im va bo'g'im oraliqlarga bo'lingan,
qolaversa, barglari mayda bo'lib,reduksiyalangan poyasiga xalqasimon
shaklida birikkan bo'ladi. Ko'payish uchun xizmat qiluvchi sporafit ham
boshoqchada doira shaklda joylashgan. Bo'g'imlilar devon davrida yashagan.
Toshko'mir davrida juda barq urib o'sgan. Baland daraxtsimon turlari yer
yuzini qoplashda katta rol o'ynagan. Hozirgi vaqtda ko'p yillik vakillaridan
faqat qirq bo'g'imlar saqlanib qolgan. Bu bo'lim uch sinfga: giyeniyasimonlar,
bo'g'imlilar va qirq bo'g'imsimonlarga bo'linadi. Yuqor-idagi ikki sinf
vakillari allaqachonlar yo'qolib ketgan. Faqat qirq bo'g'imlar oilasi vakillari
soqlanib qolgan. Qirqbo'g'imsimonlar sinfi. Bu sinf bo'g'imlilar bo'limining
boshqa sinflardan poyasining ichi ko-vak bo'lishi hamda o'simliklarning
deyarli hammasida barglar doira shaklida joylashishi bilan farq qiladi. Bular
spora yetishtirish yo'li bilan ko'payadi. Sporalar sporangiylarda yetishib,
sporangiyalar shakli o'zgargan barg hisoblanadi. Sporafillar qalqon shaklida
bo'lib, poya uchidagi xalqalarda joy-lashadi. Ba'zi yo'qolib ketgan avlodlari
ikkilamchi yo'g'onlanish xususiyatiga ega bo'lgan. Dala qirqbo'g'imi Markaziy
Osiyo florasida ko'p uchraydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |