20-mashq. Matndagi darak gaplarni ajratib ulardagi fe’l
kesimlarning shakllanishiga ahamiyat bering.
Sherzod eshik pardani siltab tortdi-da, ichkari kirdi. Katalakdek tor xona to'rida ingichka stol tuiar, stolga kattakon toshoyna tik qiiil qo'yilgandi. Oynada bo‘yniga oq fartuk tutilgan cho'aqi soqol cholning aksi ko'rinardi. Oppoq xalal kiyib olgan sartarosh liadeb suv ho'ilab cholning boshini ishqalardi.
Sherzod salom berib, ostonadagi eski stolga cho'kdi. Sartarosh unga qiyo boqmav, «Valey» deb qo"ydi-da, cholning boshini ishqalashda davom etdi. (O‘.Hoshimov)
21 - mashq. Matilda berilgan so‘roq gaplarning ajratib yozing. Ular
tarkibida qaysi xil so‘roq elementlari ishtirok etganligini belilang.
Saidiy eski tanishi Sharifni ko'rib, xuddi ko‘rinish berishdan qo‘rqib, qochib yurgan odamiga duch kelganday, yuragi «shuv» etib ketdi. Sharif esa u bilan do‘stlarcha ko'rishdi.
-Xo‘sh, o'noq Saidiy, Ehsondan bech xat olasizmi? Noinsof, bizni tamom unutib yubordi, shekilli.
-Ancha bo‘ldi xat olganim yo‘q. Xat vozay desam adresini yo'qotib qo‘yibman.
Sharif kulib tegishdi:
-Xayriyat, otini esdan chiqarmabsiz-a?
-Qishloqqa o'zingiz bam chiqasizmi? - dedi Saidiy gapni chalg'itish uchun.
-Chiqarniz, hech qanday uzrimiz yo‘q.
Saidiy, «uzrimiz yo‘q» degandan «sening uzring bo'isa ayt, olib qolay» degan ma’no angladi-da, sekin:
-Bir hafta qishloqda yurib kelsam bu yil kursda qolaman, -dedi.
-Nega?
-j'uda qoloqman.
-Qaysi fanlardan
-Asosiy fanlarning hammasidan (A.Qahhor)
22 - mashq. Keltirilgan misollar ichida javob talab qilmaydigan
so‘roq gaplarni ajrating.
1. Men eng awal vafodor odamni, nomusli odamni baxtli deyman. (Said Ahmad) 2. Men hazratimni nechun uyg‘otdim, xonim aya? Li kishiga kelgan ajal meni olsa bo'lmasmidi? O'sha kelgan ajal meni olsa bo‘lmasmidi? O'sha jardan men qulasam bo'lmasmidi? (P.Qodirov) 3. Г hammadan oldinda toshdan toshga yengil ko‘tarilib borar, goh onasiga, goh opasiga yuqoridan qo‘l cho‘zib vordamlashib qo‘yardi. (P.Qodirov). 4. Nechun indamaysiz? Yo bu yerda ko‘nglingiz og‘ridimi, bonu?! (O.Yoqubov). 5. Yuragimning eng chuqur joylarida izzatini ardoqlab yurgan kishilarim shu bo‘ldimi? (O.Yoqubov). 6. Qani, kirn e’tiroz qila oladi?(0‘.Umarbekov),7. Men uning holatidan nimadir ichini kuydirayotganini, birovga aytmasa tanasi kuyib ketadigan darajada ekanini bilib turardim. (S.Ahmad). 8. Nahotki, hech kirn ularni ko‘rmadi. (O'.Umarbekov)
Do'stlaringiz bilan baham: |
