O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti
Download 2.16 Mb. Pdf ko'rish
|
3.УУМ Узбекистон фойдали усимликлари
- Bu sahifa navigatsiya:
- Xashaki karam
Silosbop ekinlar. Silosbop ekinlarga makkajo’xori, jo’xori, kungaboqar,
sudan o’ti, xashaki karam, perko, topinambur, xashaki lavlagi kabi o’simliklarni kiritiladi, quyida bularning ayrimlariga qisqacha tahrif beramiz. Topinambur murakkabguldoshlar oilasiga mansub, ildizi o’q ildiz yaxshi rivojlangan, 1000 dona urug’ning vazni 7-9 g bo’ladi. Topinambur vegetativ usulda ko’payadi. Topinambur muhim silosbop ekin. Tuganakmevaning tarkibida 16-18 % inulin, 0,76 mg.% V 1 , 0,66 mg % C, kulida 6% bo’ladi. Mollarga ozuqa sifatida tuganak mevasi va ko’kati ishlatiladi. Tuganakmevani tarkibida 77,3 % suv, 2,3% oqsil, 0,2% yog’, 1 % to’qima, 17,9 % AEM, 1,3% kul bo’ladi. 100 kg tuganakmevani tarkibida 1,5 kg oqsil va 27 ozuqa birligi, 100 kg ko’katida 1,8 kg oqsil va 22,5 ozuqa birligi bo’ladi. Tuganak yeva va ko’katidan silos tayyorlanadi, bu silosni qo’y, ot, chopchqi va qoramol yaxshi yeydi. Bahorda o’sib chiqadigan ekinzorda chorva mollarni yaylovlatish mumkin. Tuganak mevaning hosili 20-25 t\ga, ko’katning hosili 35-50 t\ga. Topinambur o’simligi 5-6°C sovuqqa, tuganakmevasi 20°C sovuqqa chidaydi. Xashaki karam. Brassica aleracea var ace’hata - ikki yillik o’simlik. Birinchi yili bargi yaxshi rivojlanadi, ikkinchi yili urug’ beradi. Ko’katni tarkibida 12-14% quruq modda bo’ladi, gektardan 500-600 s. ko’kat yetishtirish mumkin. 100 kg silosni tarkibida 16 ozuqa birligi mavjud. Xashaki karam issiqlikga talabchan emas, 5-6°C da unib chiqadi, o’simlik 8-10°C sovuqga chidaydi. Xashaki karam har xil tuproqlarda yetishtiriladi, ozuqa unsurlariga talabchan. Xashaki karam don va don-dukkakli ekinlar o’rniga ekiladi. Xashaki karam ikki usulda yetishtiriladi - urug’idan va ko’chat qilib. Urug’i bilan ekilganda erta bahorda gektariga 2,5-4,0 kg, qator orasi 60-70 sm, ekish chuqurligi 1,5-2,0 sm qilib ekiladi. Ko’chat isitilgan yoki sovuq ko’chat xonalarda yetishtiriladi. Ko’chat tayyorlash uchun gektariga 500-600 g urug’ ekiladi. Ko’chat 159 keng qatorlab 60-70sm, ko’chat orasi 30-40sm qilib ekiladi. O’suv davrida qator orasiga 2-3ta ishlov beriladi, o’toq qilinadi, sug’oriladi. Hosil kech kuzda yig’ishtiriladi. Xashaki karam takroriy ekin sifatida ham ekiladi, bunda ko’chat ekiladi. Ko’chat tayyorlash ekishga 3-4 hafta qolganda boshlanadi. Ko’chat balandligi 10- 15 sm bo’lganda ekiladi. Bahorda va takroriy ekilganda ekinlari bir xil parvarishlanadi. Hosil mashinalar yordamida o’riladi. Xashaki ildizmevali ekinlardan xashaki lavlagi ildizmevalilar orasida eng ko’p ekiladiganidir. Bir kg ildizmevaning tarkibida 9 g oqsil va 0,12 g ozuqa birligi bo’ladi va bir kg bargida 7 g oqsil va 0,09 ozuqa birligi mavjud. Birinchi yili 50 tagacha barg rivojlanadi, hosilning 20-30% ini tashkil qiladi, ikkinchi yili gul va meva rivojlanadi. Birinchi yilining o’suv davri 3 ta davrga bo’linadi: birinchi davrda vegetativ organlar rivojlanadi - bu bir oy davom etadi, ikkinchi davrda ildizmeva shakllanadi va rivojlanadi, sutkalik o’sishi 20-30 g bo’ladi. Bu 1,5-2 oy davom etadi. Uchinchi davrida ildizmeva o’sishdan to’xtaydi tarkibida quruq modda miqdori ko’payadi, qand miqdori ko’payib boradi - bu bir oy davom etadi. Urug’ 2-5°C una boshlaydi, maysa 4-5°C sovuqga chidaydi. Muqobil harorat 18-20°C. Namsevar, yorug’sevar, uzun kun o’simligi. 1t ildizmeva va barg hosil qilish uchun sarflanadi: azot 2,5-3 kg, fosfor 1 kg, kaliy 5 kg. Yer tanlaydigan ekin, unumdor, yumshoq yerlarga ‘H - 6,2 - 7,5. O’g’itlash meyori 30-40 t go’ng, 30-45 kg dan azot, fosfor, kaliy. Ekish bilan bir vaqtda 8-10 kg azot, 15-20 kg fosfor va 10-12 kg kaliy sarflanadi. O’zbekistonda mart oyida ekiladi, keng qatorlab, qator orasi 45-60 sm, ekish meyori 16-20 kg\ga, ekish chuqurligi 3-4 sm. Qatqaloqga qarshi borona yurgiziladi, qator orasi 2-3 marta kultivasiya qilinadi, yagona qilib gektariga 80 ming tup o’simlik qoldiriladi. 3-6 martagacha sug’oriladi, bargi sarg’ayganda hosil yig’iladi. Ildizmeva maxsus tayyorlangan joylarda saqlanadi. Download 2.16 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling