O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi j. R. Qulmuhamedov, K. M. Nazarov
Download 2.72 Mb. Pdf ko'rish
|
True
|
10.3. YTH ekspertizasi
Alohida olingan YTHni tahlil qilishning asosiy maqsadi hodisa sodir bo‘lishining obyektiv sabablariga va har bir hodisa qatnashchi- larining xatti-harakatlariga ilmiy asoslangan tavsif berishdan ibo ratdir. YTHni alohida olib tahlil qilish natijasida u bilan bog‘liq bo‘lgan asosiy shart-sharoitlar, xavfli va avariya ro‘y berganda harakat qatnashchilarining qaysi xatti-harakatlari avariya vaziyatini vujudga keltirgani, hodisaning oldini olish uchun haydovchida texnik imkoniyat mavjud edimi degan savollarga ilmiy asoslangan javoblar topiladi va ular hodisa qatnashchilarining, avtokorxona va yo‘l xo‘jalik mutasaddi rahbarlarining aybdorlik darajasiga qarab javobgarlikka tortilishida muhim isbotiy dalil vazifasini o‘taydi. Alohida olingan YTH tahlili YTHning ekspertizasi deb nomlanadi. Yo‘l-transport hodisalarining ekspertizasi deb, Jinoyat protses- sual kodeksiga asosan fan, texnika va hunarda ma’lum bilimga ega bo‘lgan shaxslar tomonidan hodisani kompleks ilmiy-texnik asosda har tomonlama tadqiqot qilishga aytiladi. Bu ta’rifdan ko‘rinib turibdiki, YTH ekspertizasida har bitta hodisa alohida tadqiqot qilinadi. YTHni alohida olib, uning sodir bo‘lish sabablarini aniqlash, bu hodisaning o‘ziga xos xususiyat- larini, hodisa qatnashchilarining qaysi xatti-harakatlari YTH kelib chiqishiga olib kelganini aniqlash va baholash imkonini beradi. Ekspert yechishi kerak bo‘lgan eng asosiy masalalardan biri sodir bo‘lgan YTH oldini olishga haydovchida texnik imkoniyat mavjud edimi yoki yo‘qmi? Shu xulosaga qarab haydovchi va boshqa hodisa qatnashchilari fuqarolik, ma’muriy yoki jinoiy javobgarlikka tortilishlari mumkin. 103 YTH ekspertizasi ekspertning qaysi tashkilotga mansubligi ga qarab ikkiga bo‘linadi: – xizmat ekspertizasi (xizmat surishtiruvi); – sud ekspertizasi. Har bir sodir bo‘lgan hodisa bo‘yicha transport vositasi mansub bo‘lgan korxona xodimlari o‘tkazadigan ekspertiza – xizmat ekspertizasi, deb ataladi. Xizmat ekspertizasini o‘tkazish, uning tartibi, muddati va yechilishi lozim bo‘lgan masalalar «Avtotransport korxonalarida harakat xavfsizligi ishini tashkil etish» nizomida to‘liq bayon etilgan va qo‘llanmaning so‘nggi bobida bayon qilingan. YTH sud ekspertizasining asosiy maqsadi buning YTH hamma davlatlardagi jarayoniga ilmiy asoslanib tavsif berish, har bir hodisa qatnashchisi xatti-harakatining va YTH kelib chiqishining obyektiv sabablarini aniqlashdan iborat. Ekspertiza ishiga uslubiy va ilmiy-texnik rahbarlikni Respublika sud ekspertizasi ilmiy-tadqiqot instituti olib boradi. Viloyatlarda institutning filial va laboratoriyalari tashkil etilgan. Sud ekspertizalari amaldagi qonunlar va ekspertiza muassasa- larida sud ekspertizasini o‘tkazish uchun ishlab chiqilgan nizomi va yo‘riqnomalari asosida olib boriladi. «Ekspertiza muassasalarida sud ekspertizasining ishini tashkil qilish» nizomiga ko‘ra, ekspertlar yechishi lozim bo‘lgan masalalar quyidagilardan iborat: 1. Yo‘l-transport hodisalariga olib keladigan omillarni aniqlash, jamlash va tahlil qilish: – transport vositasining konstruksiyasi va texnik holati; – piyoda va transport vositasining tezligi va harakat yo‘nalishi; – yo‘lning geometrik o‘lchamlari va holati; – harakat uchun to‘siqlarning borligi va ularning tavsiflari; – yo‘l belgilari, svetoforlar va boshqa texnik vositalar, ularni hodisa sodir bo‘lgan paytdagi texnik holati. 2. YTH jarayoniga va sodir bo‘lishiga olib kelgan omillarni ajratib olish, ularni ilmiy asosda tadqiq qilish va tajribadan izlash. 3. Xavfli vaziyat vujudga kelgan vaqtni aniqlash. 104 4. Tadqiqot qilinayotgan hodisaning texnik sabablarini va qatnash chilar tomonidan ularni bartaraf qilish mumkinligi imkoniyatlarini aniqlash. 5. YTH qatnashchilarining xatti-harakatlarining «Yo‘l harakati qoidalari»ga va boshqa me’yoriy hujjatlar talablariga mos kelishini aniqlash va boshqalar. Umuman, ekspert oldiga yechish uchun qo‘yiladigan masa- lalar xilma-xil bo‘lib, ular har bitta hodisaning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqadi. Qo‘yilgan masalalarni yechish uchun ekspertga O‘zbekiston Respublikasi jinoyat va jinoyat-protsessual kodekslariga ko‘ra, ma’lum vakolatlar va huquqlar berilgan, shu bilan birga ma’lum bir majburiyatlar ham yuklatilgan. Download 2.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|