11.2. Sug’orish tizimi va tarmoqlari
Namligi yetarli bo’lmagan tuproqlarga suv keltirish sug’orish
tizimi va tarmoqlari yordamida amalga oshiriladi. Sug’orish
tarmoqlari deganda suvni manbadan olib sug’oriladigan dalaga
yetkazib beruvchi doimiy va muvaqqat suv o’tkazuvchilar (kanallar,
quvurlar) tushuniladi. Sug’orish tarmoqlari uchta asosiy turga
bo’linadi: ochiq (kanallar, nov ariqlar), yopiq (quvurlar) va aralash.
Suv manbai, sug’orish tarmoqlari va gidrotexnika inshootlari
birgalikda sug’orish tizimini tashkil etadi.
Sug’orish tizimi umumiy holda quyidagi tarkibiy qismlarni o’z
ichiga oladi (11.1-rasm): 1) suv manbai (daryo, soy, suv ombor va
sh.o’.); 2) bosh suv olish inshooti, mazkur inshoot tug’onli, tug’onsiz
yoki nasos stantsiyali tarkibda bo’lishi mumkin; 3) magistral (bosh)
kanal (MK) – bosh inshootdan olingan suvni keyingi tartibli
taqsimlagichlarga (xo’jaliklararo yoki xo’jalik kanallariga) uzatib
beradi; 4) xo’jaliklararo kanal – suvni xo’jalik taqsimlagichlari (XT) ga
yetkazib beradi; 5) xo’jalik ichki kanallari (XIT) – suvni xo’jaliklararo
yoki xo’jalik kanalidan olib, vaqtinchalik tarmoqlarga (o’qariqlar,
vaqtinchalik kanallarga) uzatadi; 6) vaqtinchalik sug’orish kanallari
(o’qariqlar); 7) – egatlar. Sug’orish tizimi tarkibida shuningdek,
yuqoridagilardan tashqari rostlovchi inshootlar, tashlamalar, yo’llar,
gidrometrik postlar va boshqa turdagi inshootlar ham mavjud
bo’ladi.
64
Do'stlaringiz bilan baham: | 
