O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi qarshi davlat universiteti

O`zbekiston Respublikasi Hukumatining o`quvchi yoshlarni 

jismoniy tarbiya va sport bilan shug`ullanishini yanada 

yaxshilashga bag`ishlangan qarorlari 

 

O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002-yil 24-oktabr-

dagi  Farmoni  asosida  O`zbekiston  Bolalar  sportini  rivojlantirish 

jamg`armasi tuzilgan. 

O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Umumiy 

o`rta  ta`limning  yangi  tahrirdagi  Davlat  ta`lim  standartlari  va 

modernizatsiya  qilingan  o`quv  dasturlarini  tajriba-sinovdan  o`tka-

zish  to`g`risida”  2004-yil,  8-oktabrdagi  198-sonli  buyrug`i  asosida 

“Jismoniy  tarbiya”  fanidan  tayanch  va  hududiy  tajriba-sinov 

maydonlari tashkil etilgan. 

Vazirlar Mahkamasining mazkur buyrug`i asosida:  

1.Umumiy  o`rta  ta`lim  maktablarining  1-9-sinflarida  Jismo-

niy  tarbiya  fani  bo`yicha  o`quvchilar  bilimi  yangi  tahrirdagi  ko`p 

balli reyting tizimi bilan baholanadi. 

2. O`quvchilarga Jismoniy tarbiya gigiyenasi, Sport tibbiyoti, 

Odam  anatomiyasi  va  fiziologiyasiga  doir  bilimlar  berish  masala-

siga e`tibor kuchaytiriladi. 

3.  Jismoniy  tarbiya  darslariga  qatnashish  bo`yicha  tayyorlov 

va maxsus sog`liq guruhlariga kiritilgan o`quvchilar bilan sog`lom-

lashtirish mashg`ulotlarini o`tkazishga e`tibor qaratiladi. 

4.  Jismoniy  tarbiya  darslarida  yangi  pedagogik  texnologiya 

usullarini keng qo`llash tavsiya etiladi. 

kamligini  ta`minlovchi  hamda  ichki  a`zolarni  bo`shliqlar  (ko`krak, 

qorin, chanoq) devorlari bilan bog`lab tutib turuvchi zich biriktiruv-

chi to`qimadan iborat tuzilma.  

Bo`g`im  uch  qismdan:  bo`g`im  xaltachasi,  suyaklarning 

birikish yuzasi va bo`g`im bo`shlig`idan iborat. 

Bo`g`im xaltachasi ikki qavat - tashqi ( pishiq fibroz), ichki - 

silliq  yumshoq  pardalardan  tashkil topgan.  Ichki  sinoviy  qavatning 

pardasidan  moysimon  sinoviy    suyuqlik  (  bo`g`im  moyi  )  ishlab 

chiqariladi. Bu suyuqlik suyaklarning bo`g`im yuzasini moylab, ular 

harakatini  qulaylashtiradi.  Bo`g`im  tashqi  tomondan  paylar  bilan 

o`ralib, uning mustahkamligini ta`minlaydi. 

Bo`g`imlarni  massaj  qilish  vaqtida  har  bir  bo`g`imning 

harakat yo`nalishini yaxshi bilish lozim. 

Bo`g`im  va  bog`lamlar  harakatchanligi,  elastikligining  oshi-

shi, massaj qilinayotgan joyning qizishiga bog`liq. Bunda qon bilan 

ta`minlanish  kuchayadi,  bo`g`imdagi  sinovial  suyuqlik  ortadi, 

bo`g`im  atrofidagi  shishlarni  kamaytiradi,  qon  aylanishini  yaxshi-

laydi,  qonning  dimlanishini  va  bo`g`imlarda  to`plangan  zararli 

moddalarni yo`qotadi.  

Bo`g`imlar  sovuqqa,  kasalliklarga,  shikastlarga,  moddalar 

almashinuvi  buzilishiga  nisbatan  juda  ta`sirchan  bo`ladi.  Ko`p 

qaytalanib  turadigan  shikastlar,  revmatizm,  podagra  va  boshqalar 

bo`g`im qiyofasining o`zgarishiga olib keladi. 

Ob-havo  sovuq  paytlarda  bo`g`imni  massaj  qilishga  alohida 

ahamiyat  berish  kerak.  Bu  holatlarda  massaj  qizdiruvchi  vosita 

sifatida  hamda  shikastlanishning  oldini  olish  maqsadida  ishlatiladi. 

Massaj  katta  yoshdagi  odamlar  uchun  muhim  ahamiyatga  ega, 

chunki  ularning  bo`g`imlarida  yoshga  xos  o`zgarishlar  sababli 

harakatchanlik  kamayadi,  harakat  qiyinlashadi.  Massaj  to`qimalar 

elastikligini oshiradi, bo`g`imlarni mustahkamlaydi va ularni tashqi 

muhit ta`sirotlariga chidamli qiladi.