Oʻzbekistоn respublikasi оliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi r. I. Ismailov, R. M. Davlatov, M. B. Mamatqulova

Tayanch tushuncha va iboralar 
 Freyndlix yoki Lengmyur tenglamalari, qattiq modda sirtida eritmalarda boʻladigan 
adsorbsiya, qutbli va qutbsiz erituvchilarning turli adsorbent sirtida sorbsiyasi, qattiq jism 
sirtida eritmadan adsorbsiyalanish turlari, iоnlar almashinish adsоrbsiyasi, ionitlar, 
aniоnlarning liоtrоp qatоri, elektrolitlarning adsorbsiyasi turlari, permutitlar, kationitlar, 
anionitlar, mоlekulyar adsоrbsiya, xrоmatоgrafik adsоrbsiоn tahlil, elyutsiya, 
radiоxrоmatоgrafik usul 
To‘rtinchi bobda yoritilgan mavzular yuzasidan savollar 
1. 
Hoʻllanish jarayonini izohlang va hoʻllanish issiqliklari 
tushunchasini ta‘riflang?
2. 
Hoʻllanish 
chet burchagi va hoʻllanish jarayonining 
texnologiyadagi ahamiyatini tushuntiring? 
3. 
Adgeziya va kogeziya hodisalari qanday yuzaga keladi?
4. 
Kogeziya, adgeziya, hoʻllanish va yoyilish hodisalarini sirt 
taranglik bilan bogʻliqligini tushuntiring? 
5. 
Yung tenglamasi qanday kattaliklar orasidagi bogʻliqlikni 
koʻrsatadi? 

---

129 
6. 
Suyuqliklarning kapillyar bosimi nimadan iborat? 
7. 
Suyuqlik sirti kapillyar naylarda qanday koʻrinishlarda boʻladi? 
Jarayonni Jyuren tenglamasini yozish orqali tushuntirib bering. 
8. 
Suyuqlikning yoyilib ketish koeffitsienti deganda nima 
tushuniladi? 
9. 
Sirt qavatlar termodinamikasi qanday ifodalanadi? Sirt taranglik 
nima? 
10. 
Sirt-faol moddalar (SFM) deb nimaga aytiladi, va ular qanday 
belgilanadi? 
11. 
Sirt-nofaol moddalar nima va ularga misollar keltiring? 
12. 
Adsorbsiya nima va uning fazalar chegara sirtida borish 
turlarini sanang? 
13. 
Gibbs tenglamasini yozing va izohlab bering? 
14. 
Sirt taranglik va adsorbsiya izotermalarini tahlil qiling? 
15. 
Toʻyingan adsorbsion qavat deb nimaga aytiladi? 
16. 
G

- maksimal solishtirma adsorbsiya nima? 
17. 
Lengmyur nazariyasi qaysi fikrlarlarga asoslangan? 
18. 
Adsorbsion markazning tabiati qanday? 
19. 
Lengmyurning monomolekulyar adsorbsiya tenglamasi qanday? 
20. 
Tenglamadagi kattaliklar qanday topiladi? 
21. 
Adsorbsion muvozanat nima? 
22. 
Adsorbsiya izotermasidagi Lengmyur sohasini koʻrsating? 
23. 
Polimolekulyar adsorbsiya uchun Polyani nazariyasi nimadan 
iborat? 
24. 
Polimolekulyar adsorbsiya izotermasi qanday koʻrinishga ega? 
25. 
BET nazariyasi qanday nazariya? BET tenglamasini yozing. 
26. 
Qattiq sirt- eritma orasidagi adsorbsiya qanday boradi? 
27. 
Molekulyar adsorbsiya nima? 
28. 
Erigan modda, erituvchi va adsorbentning qutbliliklari orasida 
qanday bogʻliqlik bor? 
29. 
Elektrolitlar adsorbsiyasi borish jarayoni qanday? 

---

130 
30. 
Ion almashinish adsorbsiyasini ta‘riflang va misollar keltiring? 
31. 
Ionitlar qanday moddalar, ularning qanday ahamiyati bor? 
32. 
Adsorbsiyalanish darajasi bilan ionlarning gidratlanish darajasi 
orasida qanday bogʻliqlik bor? 
33. 
Suvni tozalashda qanday ionitlardan foydalaniladi? 
34. 
Adsorbsion xromotografiya nima? 
35. 
Xrоmatоgrafik adsоrbsiоn tahlil qaysi birikmalarni ajratib 
оlishda juda katta ahamiyatga ega