Oʻzbekistоn respublikasi оliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi r. I. Ismailov, R. M. Davlatov, M. B. Mamatqulova

Tayanch tushuncha va iboralar 
 Elektrоkinetik hоdisalar, termoelektron emissiya, qoʻsh elektr qavat, qoʻsh elektr 
qavatning hosil boʻlish mexanizmlari, elektroforez yoki katoforez, elektroosmos, 
Gelmgols- 
Smoluxovskiy 
tenglamasi, 
dzeta-potensiali, 
Gelmgols-Smoxulovskiy 
formulasi, choʻkish potensiali, Dorn effekti, «oqib chiqish potensiali», Kvinke effekti, 
elektroforez 
 
12-§. QOʻSH ELEKTR QAVAT TUZILISHI HAQIDA 
NAZARIYALAR. 
12.1-§. Gеlmgоls vа Pеrrеn hamda Gui vа Chеpmеn nazariyalari. 
Kolloid zarracha sirtida zaryad hosil boʻlishining sabablari. Har xil jinsli 
dispers sistemalarda fazalar chegarasida qoʻsh elektr qavat va potensiallar farqi 
hosil boʻladi. Buning ikkita sababi bor. Potensiallar farqi hosil boʻlishning birinchi 
sababi potensial aniqlovchi ionlarning adsorbsiyalanishidir. 
Buni quyidagi misoldan koʻrish mumkin. Kumush nitrat bilan kaliy yodidning 
oʻzaro reaksiyasi uchun moddalar ekvivalent miqdorda olinsa, quyidagicha 
almashinish reaksiyasi boradi: 
Hosil boʻlayotgan 
suvda yomon eruvchi boʻlgani uchun choʻkma hosil 
qiladi. 
kristallari eritmadagi
va 
-ionlari bilan muvozanat holatida 
boʻladi. Muvozanat sharoitida 
kristallari sirtidan qancha
va 
-ionlari 
eritmaga oʻtsa, shuncha 
va 
-ionlari eritmadan kristall holatiga oʻtadi. 
Natijada, 
kristallarining sirti hech qanday zaryadga ega boʻlmaydi (69-rasm,a). 
Tajriba uchun olingan kumush nitratning miqdori 
ning ekvivalent 
miqdoridan koʻproq boʻlsa, eritmadagi 
ionlari 
ionlaridan ortiqcha boʻladi. 

---

138 
Bunda 
sirtida
ionlari adsorblanadi va 
kristallarining sirti musbat 
zaryadlanadi (69-rasm,b).