O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. D. Do‘smuratov

8.3. Moliyaviy hisobotga tushuntirish xati 
 
Moliyaviy hisobotga tushuntirishlar O‘zbekiston Respublikasi 
«Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi Qonunining 16-moddasiga muvofiq 
yoziladi.  
Moliyaviy hisobotga tushuntirishlarning asosiy maqsadi 
korxonaning moliyaviy ahvoli va uning mahsulot, tovar, ish va xizmatlar 

---

 
 
292
bozoridagi o‘rni to‘g‘risida to‘liqroq axborotlar olish uchun hisobot 
shakllarining mazmunini to‘ldirishdan iborat.  
Ushbu vazifani amalga oshirish uchun hisobot davridagi va o‘tgan 
shu davrdagi ko‘rsatkichlar taqqoslanuvchanligi, buxgalteriya balansi 
(1-shakl) va moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot(2-shakl)da umumiy 
summa bilan keltirilgan ayrim, eng muhim mulklar va majburiyatlarni 
turlarining baholash uslublarini qo‘llashda yagonalikni ta’minlashdan 
iborat.  
Buxgalteriya hisobini yuritishda u yoki bu qoidalar qo‘llanilishi 
mumkin bo‘lmagan vaqtdagi faktlarni ko‘rsatish va tegishli asoslashlarni 
tushuntirish xatida keltirish zarur. Aks holda bunday qoidalarni qo‘llash 
ushbu vaziyatni mazkur qoidalarni qo‘llashdan bosh tortish deb qaraladi 
va korxona tomonidan buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi amal qilayotgan 
qonunchilikni buzish deb tan olinadi.  
Tushuntirish xatining mazmuni korxonaning joriy investitsion va 
moliyaviy faoliyatining asosiy texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarini, jum-
ladan korxona ixtiyorida qoladigan foydaning taqsimlanishi yoki 
taqsimlanmasligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Hisob si-
yosatining tovar-moddiy zaxiralarni baholash, ularning tayyorlanishi va 
ishlatilishi, asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar bo‘yicha amortizatsiya 
hisoblash hamda ular faol qismidan foydalanishning samaradorligini 
tahlil qilish, mahsulot (ish, xizmat) realizatsiya sidan olinadigan tu-
shumlarni hisoblash variantlari, yangi mahsulotlarni ishlab chiqishga 
doir turli investitsion loyihalarning rejalashtirilish va amalga oshirilishi, 
uning sifatini yaxshilash va hokazolar bo‘yicha batafsil ma’lumot beri-
ladi.