O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev

Suyuqlantirish jarayonining parametrlari. Suyuqlantirish jarayonining 
intensiv parametrlariga t e m p e r a t u r a v a b o s i m kiradi. Ular qotishma turiga va 
suyuqlantirish agregatining xiliga bog‗liq bo‗ladi. Aynan bir xil qotishma 
suyuqlantirib olish uchun parametrlari turlicha bo‗lgan turli suyuqlantirish 
agregatlaridan foydalanish mumkin. Ko‗pgina hollarda suyuqlantirishdagi gaz 
fazasining bosimi atmosfera bosimiga teng yoki undan ortiq bo‗ladi. Gaz fazasi, 
suyuq qotishma va shlakning temperaturasi suyuqlantirish jarayonida katta rol 
o‗ynaydi va u suyuq qotishmaning talab etilgan temperaturasiga ko‗ra belgilanadi, 
chunonchi u cho‗yan uchun 1400—1450 °C ga, po‗lat uchun 1500—1650 °C ga, 
mis qotishmalari uchun 1000— 1250 °C ga, aluminiy qotishmalari uchun 
700—750°C ga, magniy qotishmalari uchun 650—700 °C ga, rux qotishmalari 
uchun 420— 480 °C ga, nikel qotishmalari uchun 1400—1650 °C ga va titan 

---

19 
qotishmalari uchun 1650—1800 °C ga teng. Gaz fazasi va shlakning temperaturasi 
pech tipiga bog‗liq. Yoqilg‗idan foydalaniladigan pechlarda u qotishmaning 
temperaturasidan yuqoriroq, elektr pechlarida yuqori ham, past ham bo‗lishi 
mumkin, xususan, yoy pechlarida shlakning temperaturasi induksion pechlardagi 
shlakning temperaturasidan ancha yuqori bo‗ladi. 
Suyuqlantirish jarayonlarining texnologik parametrlariga solishtirma joriy 
quvvat va solishtirma ish unumdorligi kiradi. 
1.4 - rasm. Quymakorlik qotishmalarini suyuqlantirish polijarayonlarining klassifikatsiyasi. 

---

20 
1.3. Shixtani 
suyuqlantirishning 
material va 
issiqlik 
balansini 
tuzish 
hamda hisoblashning