O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev
Suyuqlantirish pechi va shixtani tayyorlash
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
QUYMAKORLIK METALLURGIYASI (OXIRGISI)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2. Suyuqlantirishning texnologik rejimiga rioya qilish
- 3. Qotishmani tozalash.
|
1. Suyuqlantirish pechi va shixtani tayyorlash. Pech shlakdan, metall qoldig‗i
va hokazolardan tozalanadi. Shixtani nam tigelga yuklashga yo‗l qo‗yilmaydi. Shixta begona qo‗shilmalardan tozalangan, quritilgan bo‗lishi kerak, noma‘lum tarkibli temir- tersakdan foydalanishga, shuningdek, shixta tarkibida moy, axlat va 316 shunga o‗xshashlarning bo‗lishiga yo‗l qo‗yilmaydi. Yuqori sifatli rangli qotishmalarni olish uchun shixtani talab etilgan tarkibdagi quyma materiallar va 317 5.4- rasm. Yuqori sifatli rangli qotishmalar olishning sistemali analiz sxemasi. 318 qaytgan metalldan tashkil etish maqsadga muvofiq bo‗ladi, chunki temir- tersak va chiqindilar muqarrar qotishma sifatini yomonlashishiga olib keladi. 2. Suyuqlantirishning texnologik rejimiga rioya qilish (temperatura, fazalar tarkibi, jarayonning va ayrim operatsiyalarning davomiyligi). Rangli qotishmalar o‗ta qizdirishga sezgir bo‗ladi (qotishma «keragidan ortiqcha qizishi» mumkin, bu esa sifatning yomonlashishiga olib keladi). Yuqori temperaturalarda va uzoq vaqt saqlab turilganda qotishmalar tarkibidagi gaz miqdori ortadi. Ko‗p qotishmalar ular suyuqlantiriladigan atmosferaga sezgir bo‗ladilar. Shu sababli suyuqlantirish sharoitlarini to‗g‗ri tanlash juda muhim (III bobga q.). 3. Qotishmani tozalash. Tozalashning samaraliligi haqida gazlar va metallmas qo‗shilmalarning qoldiq miqdoriga qarab fikr yuritish mumkin (mukammalroq III, IV boblarga q.). Suyuqlanma qotayotganida vodorodning pufakchalar ko‗rinishida ajralib chiqadigan «aktiv» qismi quymalarda g‗ovaklikning rivojlanishini aniqlaydi. Bu «aktiv» qismni sifat jihatdan baholash vakuum namuna yordamida bajariladi (5.5- rasm). Namunani analiz qilishga tayyorlangan suyuqlanma porsiyasi qalpoqcha ostiga joylashtiriladi, unda 30—60 s ichida qoldiq bosimi 0,67 • 10 2 Pa ga teng siyraklashish yaratiladi: bunda suyuqlanma «qaynay» boshlaydi. Gazning ajralib chiqish darajasi haqida qotgan quymaning ustki yuzasining holati bo‗yicha fikr yuritish mumkin. Gaz ajralib chiqishi yuqori darajada jadal bo‗lganda yuza sal ko‗tarilgan bo‗ladi va yoriq joylar hosil qiladi. Qotgan quymalarning kesik joylari ham ishonarli manzarani ko‗rsatadi. Agar faqat «qaynash» jarayonining borishi va ustki yuza holatini kuzatish bilan cheklanilsa, unda bu namunani ishlab chiqarish sharoitlarida qo‗llash mumkin. Odatda, bu namuna bilan gazning pufakcha ko‗rinishida ajralib chiqish jadalligining sifat xarakteristikasi o‗lchanadi, lekin undan miqdoriy xarakteristikalarni olish uchun ham foydalanish mumkin. Buning uchun vakuum qozoniga pech joylashtiriladi, pechda esa ichiga suyuq namuna quyilgan tigel bo‗ladi. Havo so‗rib olinayotganda suyuqlanmaning temperaturasi va qozondagi bosim uzluksiz o‗lchanadi, tuynukcha orqali esa suyuqlanma yuzasining holati kuzatiladi. Olingan qiymatlar qotishma tarkibidagi vodorod miqdorini 319 quyidagi eruvchanlik tenglamasi bo‗yicha hisoblab topishga imkon beradi: , bu yerda: S — eruvchanlik, sm 3 /100 g metall; T — o‗lchangan temperatura, K; p — qozondagi o‗lchangan qoldiq bosim, Pa; A va В — konstantalar. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|