O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

yarmarkalarga tashrif buyurish yoki ishtirok etish maqsadidagi safarlardir. Odatda 
bunday tadbirlar ishtirokchilari uzoq muddatga jo‘nab ketadilar. Chunki bu faqat 
ko‘rgazma yoki yarmarka o‘tkazish bilangina bog‘liq bo‘lmasdan, ko‘rgazma 
stendlarini va boshqa uskuna jihozlarini yig‘ish, tuzish, tayyorlash ishlari bilan ham 
bog‘liq. 
Ishga aloqador turizmning tarkibiy qismi – bir xil kasbdagi ixtisoslashtirilgan 
guruhlar bilan safar uyushtirishdir. Bu eng yaxshi xodimlarni rag‘batlantirish sifatida 
ish beruvchi – korxona hisobidan o‘tkaziladi. Bunday sayohatlar dasturiga ilmiy 
markazlarda bo‘lish va sanoat korxonalari bilan tanishish, ilmiy – texnika sohasida 
mazkur mamlakatda erishilgan yutuqlardan xabardor bo‘lish, yangi texnologiyalar, 
tajribalarni o‘rganish, ishtirokchilar kasb malakasini oshirish kiritilgan. 
Keyingi yillar davomida ishga aloqador turizm muntazam ravishda sezilarli 
o‘smoqda. Rivojlangan mamlakatlar bu borada sport salmog‘ini oshirayotgani ham 
bejiz emas. Sport turlari zarur maxsus trassalar, ko‘targichlar, sport maydonchalari, 
uskunalar, inshootlar, rang-barang jihozlar bilan ta’minlanmoqda, 
Biznes – safar geografiyasi. Har yili dunyoda 100 mln. dan ziyod biznes – 
safarlar amalga oshadi. Ularning hududiy taqsimlanishi juda ham notekisligi bilan 
harakterlanadi. Turistik oqimlarning katta qismi xizmat maqsadlarida Yevropaga 

---

151 
yo‘naladi. Yevropa qit’asida ishga aloqador safarlarda biznesmenlar xizmat safari, 
kongresslar turlari, ko‘rgazma va yarmarkalarga borish, firmalar xodimlari uchun 
insentiv – turlar ustun turadi. 
Ishga aloqador turizmga harajatlar va kelishlar soni bo‘yicha dunyoda birinchi 
o‘rinni egallagan holda Yevropa asta-sekin turistik bozorning yetakchilik mavqiyeni 
yo‘qotmoqda. Ishga aloqador turizm o‘sish sur’atlari bo‘yicha u dunyoning boshqa 
hududlaridan orqada qolmoqda, qolganda ham ular o‘rtasida oraliq uzayib borayapti. 
Iqtisodiy pasayish sharoitida kompaniyalar qat’iy iqtisodiy siyosatga o‘tdilar. Ular 
xizmat safari sonini qisqartirdilar. Bir necha safarlarni bittaga birlashtirdilar. 
Ko‘pchilik masalalarni joyida hal etish uchun aloqalar tizimiga takomillashtirishlar 
kiritdilar. Joylashish vositalarida arzon bronlashtirishlarni qidirdilar, aviabiletlarni 
chegirma bilan sotib olaboshlashdilar. Yevropaliklardan farqli ravishda amerika 
firmalari moliyalashtirish, hajmini oshirib boradilar. Beqaror iqtisodiy aqvolga 
qaramay, ular safarlarning ishga daxldor qismiga harajatlarni ko‘paytirdilar. 
Biznesmenlar dam olishlari va ko‘ngil xushliklarni tashkil etish uchun tejamkorlik 
bilan ish ko‘rildi. Xizmat maqsadlarida sayohatga chiquvchi tipik erkak – bu o‘rta 
yoshdagi oliy ma’lumotli erkak malakali mutaxassis yoki rahbar xodim, ishga 
aloqador turizm uchun majburiy shartlardan biri albatta ingliz tilini bilish hisoblanadi.