O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Jamg'armalarda blokcheyn 
Ispaniyaning Santander banki ma'lumotlariga ko'ra, 2022 yilga kelib 
blokcheynov hisobiga moliya sanoatining xarajatlari yiliga 20 milliard dollarga 
kamayadi. 
Blockchain banklarning xarajatlarini 50% gacha qisqartirishi mumkin. Bank 
mutaxassislarining fikriga ko'ra, "umumiy, shifrlangan, ochiq ma'lumotlar bazasi" 
dan foydalanish "har bir aniq operatsiyani tasdiqlash" uchun mas'ul odamlar 
tarkibini "50% qisqartirishga olib kelishi mumkin. 
Dunyo banklarining orqa ofislarini boshqarish qiymati yiliga 800 milliard 
dollarga etadi. Mutaxassislarning fikriga ko'ra, amaldagi rejimda ishlash muddati 
24 soat, narxi 5 dan 40 evrogacha, blokirovka yordamida shu kabi ko'rsatkichlar 
0,1 soniya va 5 evroni tashkil qiladi. Xuddi shu hisob-kitoblarga ko'ra, 2022 yilga 
kelib xalqaro infratuzilma, qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalar va 
optimallashtirishni 
optimallashtirish 
uchun 
blockchain 
texnologiyasidan 
foydalanganligi sababli bank infratuzilmasi xarajatlaridagi taxminiy tejash yiliga 
13 dan 18 milliard evrogacha va garovni boshqarish xarajatlarini tejashga imkon 
beradi 
BearingPoint instituti shveytsariyalik investorning AQSh davlat zayomlarini 
Buyuk Britaniyaga evro evaziga sotadigan bitim tuzilishining amaldagi namunasini 
taqdim etadi. Ushbu bitimga 5 ta mamlakatdan 15 ta (!) Sub'ekt jalb qilingan, u 4 
kun davom etadi, uning daromadi katta, ammo xarajatlar (umumiy daromadning 
95%), vaqt va xatarlar ham katta. Qimmatli qog'ozlar va valyutalarni etkazib berish 
bo'yicha shartnomalar kripto-tokenlar bo'lgan blockchain-da xuddi shunday bitim 
bir zumda ro'y beradi, unda faqat 4 ta tashkilot ishtirok etadi, undagi daromad 4 
baravar past va foyda 1,8 baravar yuqori, chunki bank xarajatlari o'nlab marta 
kamayadi. 
Savol tug'iladi: banklarning o'zi blokcheyn texnologiyasini amalga oshirishga 
tayyormi? 
Bir tomondan, ularning cheklovlari asosan oqlanadi: buzish - bu qurish 
emas. Ha, bizda mavjud bo'lgan moliyaviy tizim har doim ham samarali emas, 
boshqarish uchun qimmat, boshqarish qiyin, xakerlik hujumlariga moyil va kuchli 
emas. Va potentsial moliyaviy tizim nazariy jihatdan jismoniy shaxslarga 
o'zlarining moliyaviy operatsiyalarini ko'proq nazorat qilishlariga imkon beradi, 
ularga maxfiyligini oshirish va shaxsiy ma'lumotlarini himoya qilishni taklif 
qiladi. Kompaniyalar bundan foyda ko'rishlari mumkin, chunki u ko'plab 
moliyaviy va tegishli jarayonlarning narxini soddalashtirish va kamaytirish uchun 
mablag'larni bo'shatadi.

---

53 
 O‗zini tekshirish uchun savollar 
1. Kriftarafik daftar nima? 
2. Blokcheyn ehtimol moliyaviy xizmatlar ko‘rsatadigan komaniyalarga 
infratzilma va operatsion xarajatlarni har yili qancha summani tejash 
inkonini beradi? 
3. Eng kata foyda bu- hamma joyda electron pullardan foydalanish va naqt 
puldan butnlay voz kechishdir degan fikrga munosabatingiz qanday? 
4. Bugungi kundagi bankklararo to‘lovlar tizimigagi kamchilik nima? 
5. Blokcheynga asoslangan halqaro to‘lov tizimia misol keltiring. 
6. Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish va terrorizmni 
moliyalashtirishga qarshi kurashda blokcheyn texnoloiyalar yordam bera 
oladimi? 
7. Pul o‘tkazmalarida blokcheyn texnologiyalarning qo‘llanilishi. 
8. Rangli tangalar nima? 
9. Qimmatli qog‘ozlar savdosining hayotiy sikli nima? 
10. Buyk Britaniyada sug‘urta firibgarligi sanoatga yiliga qanchaga tushadi? 
11. Blokcheyn texnologiyasining sug‘urta sohasida qo‘llanilishi. 
12. Blokcheyn texnologiyasining jamg‘armalarga ta‘siri qanday bo‘ladi?