O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Nazorat savollari 
1. 
Okulyar va ob‘ektiv mikrometrlar haqida namalarni ayta olasiz?

---

80 
2. 
Mikroskopik tahlil nima?.
3. 
Makroskopik tahlil nima?
4. 
Mikropeparat tayyorlash tartibini tushintiring? 
5. 
Sovuq usul? 
6. 
Issiq usul? 
 
18-MAVZU. DORIVOR O„SIMLIKASHYOLARINI DORIVOR 
MAHSULOTLARNI STANDARTLASH QOIDALARI (YOKI TOIFALARI) 
 
Reja
1. 
Dorivor o‗simliklarni standartlashtirish 
2. 
Standartlash qoidalari yoki toifalari 
 
Tayanch iboralar: Stanlashtirish va metrologiya, Davlat qo‗mitasi 
(Gosstandart), (Gosplan) va Gosstandart, Davlat standartlari – GOST, Soha 
standartlari – OST, Ittifoq respublikalarning standartlari – RST, Korxona stadarti – 
STP 
 
Dorivor o„simliklarni standartlashtirish. Standarlashtirish – bir sohaning 
faoliyatini tartiblash maqsadida hamma manfaatdor bo‗lgan taraflar foydasiga 
xizmat qiladigan qonunlar to‗plami va bu qonunlarni ular ishtirokida qo‗llashdir. 
Fan va texnika taraqqiyotiga hamda ilg‗or tajribalarga asoslangan holda 
standartlashtirish texnika taraqqiyotini tezlatish, ijtimoiy mehnat unumdorligini 
oshirish va ishlab chiqariladigan mahsulot sifatini yaxshilashga qaratilgan 
majburiy normalar, talablar va qoidalarni davlat korxonalariga, muassalarga, 
tashkilot vaidoralarga rejali ravishda tatbiq etish bilan halq xo‗jaligini idora 
qilishda katta ximat qiladi. Bu majburiy talablar, normalar va qoidalar tegishli 
normativ-texnik hujjatlarda keltiriladi. 
Dorivor o‗simliklarni standarlashtirish bo‗yicha normativ texnik xujjatlar 
ma‘lum tartibda ishlabchiqilgan va vakolatli idora tomonidan tasdiqlangan ayrim 
sohalarda bajarilishi majbur bo‗lgan norma, talablar, qoidalar majmuasini 
o‗rgatadi. 
Halq xo‗jaligining hamma sohasini o‗ziga olgan Davlat standartlash tizimi 
Sobiq Ittifoqda 1925 yili tuzilgan. Hozirgi vaqtda bu tizimga quyidagi idoralar 
kiradi: 
1. barcha standlashtirish takshilotlari va ularning bo‗limlari; 
2. halq xo‗jalik tarmoqaridagi stanlashtirish bo‗limlari; 
3. respublikamizdagi stanlashtirish bo‗limlari 
Stanlashtirish va metrologiyaga rahbarlik qiluvchi davlat tashkiloti – 
standartlar bo‗yicha Davlat qo‗mitasi (Gosstandart) joriy etilgan. 
Gosstandartning asosiy vazifalari: 
1. standartlash taraqqiyotining asosiy yo‗nalishini aniqlash, ilmiy metodik 
va texnik-iqtisodiy asoslarini ishlab chiqish, tarmoqlararo sanoat mahsulotlari va 
metrologiyani bir xil qilish; 

---

81 
2. standartlashtirish tizimini va metrologiyani takomillashtirish; 
3. mahsulot sifatining ko‗rsatichini standartlash (ishlab chiqarish, qabul 
qilish va tahlili bo‗yicha); 
4. standartlarni ishlab chiqarishga joriy etish, ularga rioya qilish bo‗yicha 
davlat nazoratini bajarish. 
Barcha vilotalarda standartlashtirish faoliyatiga Davlat plan komissiyaga 
(Gosplan) va Gosstandart respublika boshqarmasi rahbarlik qiladi. 
Halq xo‗jalik tarmoqlarida esa bu ishlarga Vazirliklarning yoki 
boshqarmalarning standartlashtirish bo‗limi o‗zlariga biriktirigan shu sohadagi 
xizmatchilarga metodik-takshiliy rahbarilk ko‗rsatadi. 
Sog‗liqni saqlash Vazirligida standartlashtirish bo‗yicha ishlarni ilmiy-
texnik boshqarmasi koordinatsiyalaydi. Dorivor vositalar va dorivor o‗simliklar 
mahsulotlariga normativ-texnik hujjatlarni tayyorlash va qayta ko‗rib chiqish 
ishlarini Sog‗liqni saqlash Vazirligining Farmakopeya qo‗mitasi boshqaradi.