O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi sertifikatlashtirish asoslari darslik Toshkent – 2020

7.5. Sinov laboratoriyalarini akkreditlash bo’yicha ekspert-auditor uchun tavsiya etiladigan talablar

Sinov laboratoriyalarini akkreditlash bo’yicha ekspert-auditor quyidagi masalalar bo’yicha bilimlarni puxta egallagan bo’lishi kerak:

- sinaluvchi mahsulotning xossalari, ularning konsruktsiyalari, texnologiyasi, ishlab chiqarilishi, birikma va materiallar tarkibi;
- aniq sinovlar va ularning xillari;
- ishlanma, attestatlash, sinov va o’lchash uslublarini qo’llash;
- sinov va o’lchash uskunalari, uning ishlatish va texnikaviy xizmati, attestatlash, o’lchash usullari;
- sinovlarning metrologik ta’minlanishi, qo’llaniladigan o’lchash vositalarini qiyoslash (kalibrlash);
- sinov va o’lchash natijalarini qayta ishlash, ularning aniqlik va ishonchliligini baholash usullari hamda olingan natijalarni tahlil qilish;
- mustahkamlikka, sifat darajasiga bo’ladigan talablarni aniqlash usullari, sifatni statistik nazorati, sifatni, mustahkamlikni baholash usullari, ishlatilishdagi tavsiflari, rad etish va shikastlanganligining tahlili;
- sinov laboratoriyasining malakali xodimlariga nisbatan talablar;
- sinov natijalarini rasmiylashtirish qoidalari;
- sinov laboratoriyasining xonalariga va undagi sharoitlarga talablar;
- chet ellardagi o’xshash sinovlarning darajasi.

7.6. Ekspert-auditorlar tayyorlash

Hozirgi bozor iqtisodiyoti davrida sifatli mahsulotlar etkazib berish, ularning tashqi bozordagi xaridorbobligini oshirishda ekspert-auditorlarni tayyorlash muhim ahamiyat kasb etadi.

Sertifikatlashtirish faoliyatiga qadam qo’yayotgan korxonalar jamoalari ichida sertifikatlashtirish faoliyatida ishlay oladigan, o’z kasbini sevadigan xodimlar talaygina topiladi. Lekin bu sohada ularni o’qitish ma’lum bir o’ziga xos xususiyatlarga ega. Yuqorida aytilgan talablarga javob beradigan xodimlarni tanlab olish va ularni sertifikatlashtirish va laboratoriyani akkreditlashga ishlariga tayyorlash katta ma’suliyat talab qiladi.
Korxonalarda sertifikatlashtirish sohasidagi ishlarni inobatga olib, sertifikatlashtirish milliy idorasi ¡zstandart agentligi tomonidan ekspert-auditorlar tayyorlash maxsus kurslari tashkil etilib, bu sohadagi o’qishning tashkiliy tomonlari SMSITIning asosiy faoliyatlaridan biri deb qaralmoqda. Ekspert-auditorlarni tayyorlash odatda ikki bosqichda olib boriladi: nazariy bilimlarni olish va attestatlash natijasida ularga tegishli rasmiy hujjatlar topshirish.
Nazariy bilimlarni olishda malakali o’qituvchilar xalqaro sertifikatlashtirish sohasidagi ma’lumotlar bilan, sertifikatlashtirishga tayyorgarlik ko’rish va o’tkazish bilan bog’liq bo’lgan ma’lumotlar bilan sertifikatlashtirishda qatnashuvchi tomonlar va ularning vazifalari hamda burchlari bilan, laboratoriyalarni akkreditlashga bog’liq bilimlar bilan, sertifikatlashtirish faoliyatida metrologik ta’minot ma’lumotlari bilan, sertifikatlashtirishning huquqiy me’yorlari va ularga rioya qilishlikdagi ma’lumotlar bilan, mahsulot sifatini yaxshilash va unga ta’sir ko’rsatuvchi omillar bilan keng va har taraflama tanishtiradi.
Talabalarning nazariy bilimlarini ¡zstandart agentligi tomonidan tuzilgan maxsus komissiya baholaydi. Baholanish natijalari etarli darajada bo’lsa, ularga sertifikatlashtirish milliy tizimining ekspert-auditori degan guvohnomasi beriladi (agar attestatlashdan o’tmasa rad etiladi).
Ekspert-auditorlar ularga yuklatilgan vazifalari bo’yicha muayyan burch va mas’uliyatlarga egadirlar.
Ekspert-auditorlar tekshiruv rejasi belgilagan doirada faoliyat yuritmoqlik; holislik va tekshiruv natijalarini haqqoniy baholash; tekshirishga kerakli hujjatlarning ketma-ketligini va saqlanishini ta’minlash va boshqa shu kabi burchlarga egadirlar.
Ekspert-auditorlar o’z burchlarini vijdonan bajarmasligi, xizmat vazifalarini suiste’mol qilish, shaxsiy manfaati yo’lida foydalanish, so’rovchini kamsitish yoki uning tijorat sirlarini ochib tashlash kabi xatti-harakatlari uchun qonun oldida javobgardirlar.
Ekspert-auditor faoliyati bilan bog’liq bo’lgan rasmiy hujjatlar ilovalarda keltirilgan.