O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti
Klaster, konseptual jadval organayzerlari
Download 3.02 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 10-amaliy mashg‘ulot. YUqumli kasalliklarni davolashda qo‘llanadigan
- Talaba bajara olishi lozim
- Fan ichida va fanlararo bog‘likligi
- Kasallik Tanlov preparatlar Zaxira preparatlar
- Zotiljam
- II guruh vazifasi III – guruh vazifasi
|
Klaster, konseptual jadval organayzerlari Klasterni tuzish qoidasi 1. Aqlingizga nima kelsa, barchasini yozing. G‘oyalari sifatini muhokama qilmang faqat ularni yozing. 2. Xatni to‘xtatadigan imlo xatolariga va boshqa omillarga e’tibor bermang. 3. Ajratilgan vaqt tugaguncha yozishni to‘xtatmang. Agarda aqlingizda g‘oyalar kelishi birdan to‘xtasa, u holda qachonki yangi g‘oyalar kelmaguncha qog‘ozga rasm chizib turing.
333
MASALA № 1 45 yoshli bemor cho‘zilgan bronxial astma huruji (6 soat) bilan og‘ir holatda klinikaga olib kelindi. Bemor 4 yildan buyon bronxial astmadan azob chekib keladi. Oxirgi 2 yil davomida β2-adrenostimulyatorlar ingaliyatorlaridan sutkasiga 6-8 martagacha doimiy foydalanib keladi. Hozirgi nafas siqish huruji paydo bo‘lganda berotek ingalyasiyasidan 15 minut interval bilan 6 marotaba olgan. Effekt juda qisqa muddat bo‘lgan, ammo keyinchalik bronxial obstruksiya belgilari keskin yomonlashgan. A. Paydo bo‘lgan holatning patogenezini tushuntiring: 1. Taxifilaksiya 2. O‘pkaning “bekilib qolish sindromi” 3. Rikoshet sindromi B. Tasvirlangan holatni davolash uchun qanday chora-tadbirlar o‘tkazilishi kerak? 1. β2-agonistlarini bekor qilish va GKS buyurish v/i 2. Kam dozalarda m/o ga efedrin. 3. GKS ichishga buyurish 4. β2-agonistlarini bekor qilish va teofilinni v/i ga buyurish. V. CHo‘zilgan bronxial astma hurujida davolash sxemasini ko‘rsating: 1. β2-agonistlar+ ingaliyasion GKS lar 2. Teofillin v/i + β2-agonistlar 3. β2-agonistlar+GKS v/iga +teofillin v/iga 4. Teofillin ichishga+GKS ichishga+atrovent. G. Bronxial astmaning uzoq muddatli davolash sxemasini ko‘rsating: 1.Ingaliyasion GKS+teofillin+ β2-agonistlar 2.Teofillin+ β2-agonistlar
334
3.GKS ichishga+ xromoglikatlar 4. β2-agonistlar+xolinolitiklar
MASALA № 2 Ilgaridan pollinoz bilan kasallanib kelgan 19 yoshli bemorda ta’tildan uyga qaytganidan so‘ng nafas siqish huruji paydo bo‘lgan. Huruj 5 soatga yaqin davom etgan. Bemorni ahvoli og‘ir. Sezilarli xansirash, quruq yutal, o‘pka ustida asosan nafas chiqarishda quruq xushtaksimon xirillashlar eshitiladi. A. SHu holatda tanlov preparatlarini ko‘rsating: 1. Simpatomimetiklar 2. Xromoglikatlar 3. GKS
4. Metilksantinlar 5. Antigistamin preparatlari B. Tanlangan preparatlarning dozalash tartibini ko‘rsating: 1. GKS lar 5 mg/kg bir marta v/i ga 2. Teofillinning 15 ml 2,4 % li eritmasi 1 marta v/iga 3. Prometazin 1 mldan m/iga 12 soat interval bilan 4. 1 nafasdan berotek har 20 minut 5. Ketotifen 1 ta tabletkadan 3 mahal sutkasiga V. Sizning keyingi taktikangiz: 1. ditek+ ingaliyasion GKS 2. ditek+atrovent 3. ditek+teotard 4. GKS ichishga+atrovent
335
5. teotard+GKS ichishga Nazorat savollari 1.
BA va SO‘OKning kelib chiqish mexanizmlari 2.
BA va SO„OKda bemorlar klinik xarakteristikasi 3.
BA va SO„OKni davolashda qo„llaniladigan dori vositalarining zamonaviy klassifikatsiyasi. 4.
farmakodinamik effektlari va farmakokinetik parametrlari. 5.
Tavsiya etilgan DV nojo„ya tasirlari va ularni profilaktikasi. Foydalanilgan adabiyotlar. 1. Mavlyanov I.R., Kats P.S., Maxkamova R.K. Klinik farmakologiya. Toshkent. 2012 2. Mamatov YU. Klinik farmakologiya, Toshkent, 2010. 3. Kats P.S., Mavlyanov I.R., Maxkamova R.K., Daminova L.T. Klinik farmakologiya. (ratsional farmakoterapiya masalalari) T., 2004. 264 s. 4. Belousov YU.B. Klinicheskaya farmakologiya i farmakoterapiya, M., 1997; 2000.
5. Kukes V.G Klinicheskaya farmakologiya, M., 2012 6. GLOBAL INITIATIVE FOR ASTHMA. Moskva-2011. 7. GLOBAL INITIATIVE FOR CHRONIK OBSTRUCTIVE LUNG DISEASE. Moskva-2011.
336
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: Talabalarga infeksion kasalliklarida qo‘llaniladigan dori vositalari klinik farmakologiyasini tushuntirish.
Antibakterial dori vositalarini (penitsillinlar, sefalosporinlar, makrolidlar, aminoglikozidlar, ftorxinololar) effektivligini va havfsizligini nazorat qilishda, yuzaga kelgan nojo‘ya ta’sirlarni bartaraf qilishda xamshiralik jarayonini olib borish. Talaba bajara olishi lozim: Antibakterial dori vositalarini (penitsillinlar, sefalosporinlar, makrolidlar, aminoglikozidlar, ftorxinololar) effektivligini va havfsizligini nazorat qilishni, DVlarining yuzaga kelgan nojo‘ya ta’sirlarida shoshilinch yordam ko‘rsatishni. Motivatsiya Antibakterial dori vositalarini dozalash (1 martalik, kunlik, kurslik) rejimini tanlashda antibakterial dori vositalarini farmakokinetik va farmakodinamik parametrlarini urganish asosida bemorlarni ogirlik xolatini, metabolizm va eleminasiyalovchi a’zolarning funksional xolatini xisobga olishni. Infeksion sindromda bemorlarga antibakterial dori vositalarini tugri tanlashi va dozalash rejimini belgilashni. Infeksion sindromni davolashda ishlatilgan antibakterial dori vositalarini farmakokinetikasi va farmakodinamikasini urganish asosida utkazilgan davo samaradorligini baxolashni. Farmakokinetik va farmakodinamik boskichidagi uzaro ta’sir bilimlari asosida antibakterial dori vositalarini uzaro va boshka dori vositalari bilan rasional kombinasiyalay olishni. Infeksion sindromni davolashda kullanilayotgan antibakterial dori vositalarini kabul kilish bilan boglik bulgan nojuya ta’sir kechishiniva undagi patologik xolatni bartaraf etish yullarini bilishi. Infeksion sindromida ogirlik va turini xisobga olgan xolda davolash kursi davomiyligini rejalashtirishmi. Klinik resepturani lotin tilida yuritishni;
337
Ushbu mavzu talabaning bazis bilimlari fiziologiya, patofiziologiya, ichki kasalliklar propidevtikasi, terapiya, xirurgiya, urologiya, antibakterial dori vositalarining klinik farmakologiyasi. Nazariy qism Infeksion jarayonning paydo bulishi va rivojlanishi inson va bakteriyaning o‘zaro murakkab ta’siri bilan belgilanadi. Kasallikning kechishi va natijasini organizmning xolati va mikroorganizmning virulentligi aniklaydi. Bakteriyalarga ta’sirkiluvchi dorivositalarinin gpaydo bulishi kup xolatlarda bu kurashni insonfoydasiga xal kiladi. Turgun tulik natijaga bemor-mikroorganizm – dorivositasi sistemasi uzaro ta’sirini tugri baxolab erishish mumkin. Bakteriologi kinfeksiyalarni rasional va maksadga muvofik davolash uchun kasallik kuzgatuvchisini bakteriologik diagnostikasi va uning dorivositasiga sezuvchanligini aniqlash kerak. SHuning uchun talabalar infeksion sindromning turli shaklllarini medikamentoz davolash buyicha asos bulgan teoritik bilimlar va amaliy kunikmalarni bilishlari axamiyatga ega. Sezgirlik darajasiga karab antibakterial preparatlar bo‘linadi. 1.
Sezgir dori vositasi mikdori qonda terapevtik konsentrasiyaga etganda kuzgatuvchini o‘sishi tuxtaydi. 2.
maksimal dozasi talab etiladi. 3.
Turgun, bu mikroorganizmni usishini tuxtatish uchun antibacterial dori vositalarning juda yuqkori dozasi kerak bulib, bu mikroorganizm uchun toksik xisoblanadi. Qo‘zgatuvchini tulik yukotish maksadida davomli davo tavsiya etiladi. Turgunlik tushunchasi ostida mikroorganizmning kondagi antibakterial dori vositasining terapevtik konsentrasiyasi vaktida xam kupaya olish kobiliyatini saklanganligi tushuniladi. Farklanadi: 1. Tabiiy –turga boglik turgunlik.
338
2. Orttirilgan- birlamchi, ikkilamchi,ekstraxromosomal beriluvchi. Tabiiy turgunlik xolatida dorivositasi: 1. Mikroorganizmga ma’lum bir strukturalar yukligi uchun ta’sir kursatmaydi. 2. YOki mikroorganizm dori vositasini parchalovchi spesifik ferment saklaydi.
Turgunlikning bu shakli genetik kelib chikishga ega bulib, uning asosida bakteriyalarning mutasion shakllari va seleksiyasini paydo bulishi yotadi. Bakteriyalarning turgun shakllarini paydo bulishi bilan birga antibakterial vositalar bilan davolashda ajratiladi: 1.
Tezkor “streptomitsinliturgunlik” 2.
Sekin “penitsillinliturgunlik” Antibakterial dori vositalarga turgunlik paydo bulishini oldini olish profilaktikasi. 1.
Antibakterial dori vositalari bilan davolashni kasallikni tulik engib utgunga kadar maksimal dozada olib boorish. Antibakterial dori vositalarni parenteral yuborish usuli maksadga muvofik. 2.
Antibakterial dori vositalarni navbatma-navbatsiklik almashinuvini programmasini utkazish kerak buladi. 3.
kullab-kuvvatlanadi. 4.
Mikroorganizmlarda Streptomitsin tipidagi turgunlikka olib keluvchi preparatlarni monoterapiya kurinishida kullamaslik. 5.
antibakterial dori vositalarga almashtirmaslik. 339
6. Maxalliy kullaniluvchi antibakterial dori vositalarni kullashda tezda turgunlik paydo bulganligi sababli minimal darajaga olib borish. Bu xolatlarda sistem davolashda ishlatiladigan vositalar kullaniladi. Jarroxlikda antibakterial dori vositalarni profilaktik kullanilishi jarroxlik utkaziladigan zonada maksimal mikdorda, tukimalarda esa minimaldan yukorirok mikdorda va butun jarroxlik amaliyoti vaktida konda shu konsentrasiyada saklanilishi kerak buladi. 7.
ishlatiladigan vositalarni baxolash. 8.
Kasallikni yalliglanish uchogi lokalizasiyasi va bemorning umumiy axvolining ogirligiga karab sistemalashtirish kerak. Antibakterial dori vositalaridan berilgan soxada kullash uchun va aloxida ogir xolatlar uchun ishlatiladiganlarini ajratib olish. 9.
kuzgatuvchi kurinishini va mikroorganizmlar shtammlari turgunligini aniklash. 10.
Mikroorganizmlar rezistentligini pasaytirish maksadida antibakterial dori vositalarnitor ta’sir doiralilarini ishlatish tavsiya etiladi. 11.
Antibakterial dori vositalar bilan kiska va etarli bulmagan intensiv davolash kullab
kuvvatlanmaydi, chunkibukasalliknikechishiva belgilariniuzgarishiga olibkeladi. Antibakterial dori vositalarni davomiy kullash organizmda V guruxiga tegishli vitaminlarni etishmovchiligiga olib keladi va bunga mos korreksiyani talab etadi. Antibakterial dori vositalarni kullash, kupincha antibiotiklarga turgun patogen mikroorganizmlar bilan antogonizm xosil kiluvchi, normal mikroflorani yakkol pasaytirish bilan kechadi. Bunday superinfeksiya ( stafilokokklar, zamburug, kandida) keng ta’sir doirali antibiotiklar bilan davolashning 4-5-kunida avj olishi mumkin.
340
ARTRIT
Gonokokksiz artrit Klindamitsin 1.Linkomitsin 2. Oksasillin 3.SS I–II 4.Vankomitsin Operasiyadan, punksiyadan keyingi xolat
Oksasillin+ AG 1. Vankomitsin + AG 2. Vankomitsin + SS III 3. Ftorxinolon + Vankomitsin 4. SSI + AG Bolalarda < 5 yosh
SS - II 1.AMO/KK 2.SSIII (Seftriakson) 3.Vankomitsin + SSII- III Bolalarda> 5 yosh
1.Oksasillin 2. Vankomitsin 3. Klindamitsin yoki linkomitsin Simptomsiz bakteriuriya Amoksitsillin 1.AMO/KK 2. Norfloksasin
Utkir bronxit
Superinfeksiyada: 1.Makrolidlar (klaritromitsin) 2.Amoksitsillin 3.Doksitsiklin 4. Ko-trimaksozol
341
5.Sefuroksim aksetil A. Bemorlar < 65 yosh yondosh kasalliklarsiz Amoksitsillin, AMO/KK Makrolidlar (klaritromitsin) SS II
yondosh kasallik fonida AMO/KK
SSII Ftorxinolon
V. Bronxoektaz bilan kasallangan bemorlar Siprofloksasin yoki pefloksasin Seftazidim SS III + AG Sefepim
Zotiljam
Bolalarda< 2 yosh AMO/KK yoki sefuroksim 1. Sefotaksim, Seftriakson, Sefoperazon 2.Amoksitsillin Bolalarda> 2 yosh
Makrolid( Klaritromitsin ) 1.SSP 2.AMO/KK 3. SS III 4.Doksitsiklin (starshe 8 let)
Ambulator kasalliklarning engil kechishi
Makrolid( Klaritromitsin ) 1. SS II ichishga 2.AMO/KK 3.Doksitsiklin 4.Amoksitsillin 342
Xomiladorlarda Spiramitsin 1. SS II ichishga 2.AMO/KK 3.Amoksitsillin Urta ogirkechishi
AMO/KK yoki sefuroksim 1. SS III (+/-makrolid) Upkaning surunkali obstruktiv kasalligi fonida AMO/KK yoki sefuroksim 1.Seftriakson 2. SS III Kandli diabet vaalkogolizm bilan kasallanganlarda SS III (Seftriakson) 1. Sefpirom yoki Sefepim Gripp va boshka virusli infeksiyalar fonida SS II - SS III, AMO/KK 1.Oksasillin 2.Linkomitsin 3.Klindomitsin Mukovitsidoz bilan kasallanganlarda Siprofloksasin yoki pefloksasin 1.Seftazidim 2.Sefoperazon+ AG 3.Imipenem 4.Sefepim OITSbn infeksiyalanganlarda Ko-trimaksozol+ SS III 1.Ftroxinolon 2.Karbapinem 3. SS II + SS III
Utkir pielonefrit AMO/KK 1. Ko-trimaksozol 2 SS II ichishga 3. Pefloksasin 343
Surunkali pielonefrit. Ambulator kasalliklarda AMO/KKyoki Sefuroksim aksetil 1. Ko-trimaksozol 2. Ftroxinolonichishga (pefloksasin) 3. SS III ichishga 4. Doksmiksillin Gonokokksiz uretrit Makrolid (roksitromitsin) Doksitsiklin Utkir sistit
Norfloksasin 1. AMO/KK 2.Trimetoprim 3.Ftroxinolonvnutr 4.Ko-trimoksazol
Utkir AMO/KK ili SS II
1.Amoksitsilin 2.Makrolid( Klaritromitsin ) Surunkali AMO/KK
1.Sefuroksim atsetil 2. SS III + Linkomitsin TONZILLIT
Utkir tonzillit/ faringit AMO/KK ili makrolid (klaritromitsin) 1. SS I-II ichishga 2.Ko-trimoksazol 3.Klindamitsin eki Linkomitsin Xayvonlar tishlaganda AMO/KK
1.SSI-II + metranidazol 2.Klindamitsin Xoletsistit/ xolangit AMO/KK
1.Ftroxinolon+/- metronidazol 2. SS III + klindamitsin
344
3.Sefoksitin+AG 4.Imipenem, meropenem
OTIT Utkir urta otit AMO/KK 1. Amoksitsillin 2. Sefuroksim aksetil 3. Seftriakson 4. Ftroxinolon (kattalarda) 5. Makrolid(Klaritromitsin )
Gastroenterit nomalum kuzgatuvchili Ftroxinolon (+- loperamid) 1. Ko-trimaksozol 2. Doksitsiklin 3. Xloramfenikol Psevdomambranoz kolit Vankomitsin Metronidazol Xolesistit/ xolangit AMO/KK
1.Ftroxinolon+/- metronidazol 2. SS III + klindamitsin 3.Sefoksitin+AG 4.Imipenem, meropinem Bakterial vaginit Metronidazol
AMO/KK Klindamitsin
Amaliyotda taxlil kunikmalarini rivojlantirish; 1.
Bir nechta omillar ta’siri va patologik jarayon ogirligini xisobga olib Antibakterial dori vositalarni tayinlash va tanlashga individual yondashib ishlashni bilish;
345
Farmakoterapiya samaradorligi va xavfsizligini nazorat kilishni bilish; 3. Klinik fikrlashni rivojlantirish; Bumerang usuli. Guruh bilani shlash qoidalari Guruhning har bir a’zosi: - o‘z sheriklarining fikrlarini hurmat qilishlari lozim; - berilgan topshiriqlar to‘g‘risida faol, hamkorlikda va mas’uliyat bilan ishlashlari lozim; - o‘zlariga yordam kerak bo‘lganda so‘rashlari mumkin; - yordam so‘raganlarga ko‘mak berishlari lozim; - guruhni baholash jarayonida ishtirok etishlari lozim; Guruhlar uchun topshiriqlar. I guruh vazifasi II guruh vazifasi III – guruh vazifasi 346
Vaziyatli masalalarning kompleksi 1. 63 yoshli bemor 6 yil davomida qandli diabet, o‘rta og‘irlik darajasi bilan xastalangan. Oxirgi 3 oyda furunkulez aniqlandi. Bo‘limga tushganda bemorni yo‘tal, shilliqsimon, kam ajraladigan balg‘am, tana xaroratini 37,2 0 S ga chiqishi, uyushish kabi shikoyatlar bezovta qilgan. Bo‘limda yotganining 2 kunidan yo‘tal zo‘raydi, nafas olganda ko‘krak qafasining o‘ng tomonida og‘riq paydo bo‘ldi. Ko‘rik davomida o‘ng tomonlama past bo‘lakdagi zotiljam belgilari aniqlandi va rentgenologik tasdiqlandi. Xloramfenikol buyurildi. Davolashning 3 kunida bemorda eshakem va qichinish belgilari paydo bo‘ldi. A. Davolashni qaysi antibakterial preparatlarga almashtirish mumkin? V. Preparat bekor qilingandan so„ng yuqorida ko„rsatilgan belgilar yo„qoldi, bemorning ahvoli yaxshilandi, biroq tekshirishlar natijasi buyrak faoliyatining susayganini ko„rsatdi: kreatinin klirensi 24 ml/min. Tanlangan antibiotikning dozalash tartibini aniqlang? S. Qaysi preparat bilan davolash davom ettiriladi?
2. 26 yoshli bemorda kasallik bosh og„rishi, yutinganda noxushlik, tana xaroratini 37,5 0 S ga oshishidan boshlandi. 3 kun mobaynida penitsillin bilan davolash samara bermadi. Tana xarorati 38 0 S - 39 0 S, yo„tal balg„amsiz, nafas siqishi bezovta qilyapti. Rentgen tekshiruvda o„ng o„pkaning chap qismi va chap o„pkaning pastki bo„lagida notekis qorayish belgilari aniqlandi. A. Zotiljamnmng bunday kechishini qaysi qo„zgatuvchi chaqirishi mumkin? V. Mazkur xolatda qaysi antibakterial preparatni qo„llash lozim? Nazarot savollari 1.
Antibakterial dori vositalarining samaradorligi va xavfsizligini nazorat kilish usullarini va kursatkichlarni sanab uting. 2.
preparatlarni guruxlari va ularni tanlash algoritmlari. 3.
Antibakterial dori vositalarga ikkilamchi chidamlilik rivojlanishi kanday to‘xtatiladi yoki kanday oldini olish mumkin. Download 3.02 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|