O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti
-jadval Xorijiy investitsiya ishtirokidagi korxonalarni
Download 1.23 Mb. Pdf ko'rish
|
ozbekistonda chet el investitsiyalarini soliq mexanizmi orqali tartibga solish yonalishlari
|
1-jadval
Xorijiy investitsiya ishtirokidagi korxonalarni tashkil etish sabablari 8 Ichki sabablar Investitsiya muhitining ustunliklaridan foydalanish Risklarni taqsimlash Ishlab chiqarish miqyosida tejash B qa u i g ya gi u ulla i i ’ ga i Xorijiy bozorlarga chiqishni jadallashtirish Shartnoma xarajatlarini kamaytirish Tashqi sabablar Jahon bozoriga chiqish Siyosiy keskinlikning yumshashi Milliy hukumat talablari Samarali raqobatni vujudga keltirish Strategik sabablar Mu ta am x m a y aza iga ega ’li Texnologiyalar transferti Ishlab chiqarish diversifikatsiyasi Mamlakatda uzoq vaqt faoliyat olib borish imkoniyati
- i e tit iyala i e g ’lam a al qili maq a i a mamla atimiz i g kam rivojlangan hududlarida infratuzilmalarni rivojlantirish dasturlari a a ili i yuza i a a lat m it i gi i ’ ati . Bu a, ay iq a, telekommunikatsiya va mexm x a x ’ aligi ala i i i la ti i ga al i a e’ti e i maq a ga mu fiq i ; - q ’ ma x ala i g iz m f i a x i iy i e t i g egallaga ulushini hisobga olgan holda minimal talabdan oshgan har bir foizi uchun q ’ im a liq imtiy zlarini berish;
8 “Investitsiyalarni boshqarish”fanidan ma’ uzala mat i, Davlat soliq q ‘mitasi soliq akademiyasi 45 bet 20
- investitsiya dasturlarini tuzishda va yirik investitsiya loyihalarini amalga oshirishda mamlakat hududlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasini hisobga olish. Q ’ ma x ala ga q ’ im a af latla a ula i im ya qili ala i a i muayya l a, ya’ i; - respublikaning eksport imkoniyati mustahkamlanishi va kengayishini, mamla atimiz i g a x ’ ali al qala iga i teg at iyala u i i ta’mi l i u tu l yi ala ga i e tit iyala i itilay tga a; - amalga oshirili i x m a y a mate ialla i qayta i la ga, i te’m l t a la i i la iqa i a xizmatla ’ ati ga, a li i i ila ta’mi la ga qa atilga i i ta i li a i agi l yi ala ga investitsiyalar kiritilayotganda berilishi mumkin. Investit iya fa liyati i y ’lga q ’yi a a i mul ega i, i i i a at a ’z ma faati i ’zla yag a maq a ga, ya’ i f y a li a ama aga erishishni rejalashtiradi. Investitsiya faoliyatini tashkil etishda har bir mulk egasi ishbilarmonlikni, tadbirkorlikni mohiyatini chuqur anglagan holda ish yuritishi lozim. Investitsiya fa liyati ila ug’ulla u i mul ega i tez ’zga u a z iqti iy ti a u i g ’p qirrali munosabatlarini har tomonlama anglay bilishi lozim. Investitsiya faoliyatini yuritishda iqtisodiy axborotga tayangan soha bir butun iqtisodiyot va mamlakat miqyosida marketing bilimla iga ega ’li i al i a a amiyatga ega. Chunki barqarorlashmagan iqtisodiyotda investor pul muomalasi, moliya kredit va banklar, soliq siyosati mohiyatini chuqur bilmay turib, investitsiya faoliyatini ta il eti ta a al ili ila g’liq ’li , qi qa a i i agi i qi zga uchrashi mumkin. Bozor munosabatlari rivojlangan yetuk jamiyatda investitsiya fa liyati quyi agi y ’ ali la a li ila i: - fuqa la , a latga qa a li ’lmaga x ala , x ’ ali a t iat iyala i, am a a ’ t qli x ’ ali la i am a am a mul iligi a i a ta il etilgan tashkilotlar, nodavlat korxonalari va muassasalari tomonidan; - a lat i ma’mu iy a qa u ’li mala i, ta il tla i am a a lat
21
korxonalari va muassasalari tomonidan; - chet el fuqarolari, xususiy firmalar, assotsiatsiyalar, kompaniyalar va huquqiy shaxslari hamda boshqa xorijiy davlatlar va halqaro moliya – kredit muassasalari tomonidan; - q ’ ma x a ’ i i i a ma alliy a et el fuqa la i, uquqiy shaxslar va davlatlar bilan hamkorlikda. Mulkchilikni turli shakllarini rivojlanishi, tadbirkorlik va ishbilarmonlikni y ’lga q ’yili i, a iqti iy al qala i i ta aqqiy eti i, q ’ ma x ala i iqti iy t i a qa la ti i a li i ti i i e tit iya fa liyati i t ’la ta il eti u u za u ’lga im iyatla i ya ata i. Mul ili i g tu li a lla i i u u ga eli i, ’z a ati a tadbirkorlikning rivojlanishi, chet el kapitalining kirib kelishi investitsiya fa liyati i ta il eti y ’ ali la i i am a iqla e a i. Bozor sharoitida investitsiya faoliyatini kengaytirish va rivojlantirish jismoniy, huquqiy shaxslarni va davlatni, foyda olish maqsadida tadbirkorlik, ishbilarmonlik va boshqa faoliyatlarini qaytadan tiklashga qaratilgan. Bu boradagi asosiy maqsad investitsiya faoliyatini tashkil etib iqtisodiyotni inqirozdan olib chiqish, uni barqarorlashtirish, dunyo bozoriga kirib borish, a x ’ ali aloqalarini mustahkamlash va aholi turmush darajasini yaxshilashdir. Bozor iqtisodiyotida investitsiya faoliyatini moliyalashtirish investorlar t m i a m liya iy e u la i al qili y ’li ila e itla e aziga, muomalaga, qonunchili a elgila ga l a, qimmatli q g’ zla a zay mla chiqarish hisobiga olib boriladi. Davlat mulkini xususiylashtirish tufayli mamlakat miqy i agi ma ala i iga, tu li mul egala i i g ma lag’la i, ya gi a tashkil etilayotgan fondlarni ulushi, chet el investitsiyalari orqali olib boriladi. Albatta, bu borada har bir mamlakatning investitsiya siyosati hal qiluvchi rolni ’y ay i. I e tit iya ma ala i i ta il eti a mamla at iqti iy ti i barqarorligi, milliy valyuta birligini konvertatsiyalanishi, tashqi iqtisodiy munosabatlarning rivojlanishi, aholi ehtiyojini ishlab chiqarish hisobiga q i ili i a qala mu im l ’y ay i.
22
Bozor munosabatlarini rivojlantirish davlat tomonidan olib boriladigan ichki m liya iy atiga am a a g’liq i . M liya iy e u la i taq imla a qayta taq imla am a u y i u y ’ ali a a fla a amg’a i mamla at a qabul qilingan va amaliy t a fa liyat ’ atay tga taq im t tizimiga g’liq i . Qonunchilikni rivojlanishi, adolatli qonunlar qabul qilinishi va ularni hayotga tatbiq etilishi bozor munosabatlarining rivojlantirishga, tadbirkorlik, i ila m li i e g ’lam a ta qali iga qaratilsa investitsiya manbalari ta i i a a lat ma lag’la i amayi i i iga qa mul la ma lag’la i ’ i a i. I la iqa i mu a atla i i t ’g’ i y ’lga q ’yi a a lat i g samarali moliya siyosatini yuritish alohida ahamiyatga egadir. Xorijiy kapitalni kirib kelish darajasi ustun darajada mamlakatni olib borayotgan moliya siyosatiga (fi al iy ati) g’liq i . Investitsiya faoliyatining amalga oshirilishi zaruriy barcha shart- a itla i g, qulayli la i g ya atili iga g’liq ir. Bu investitsion iqlim iqti iy, i tim iy a iy iy milla ga g’liq ’lga mu it ifati a qa ala i. Bunda investitsion muhitning ahvoli iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, huquqiy shart- sharoitlarning mavjud xolatidan kelib chiqadi. Shuning uchun iqtisodiy siyosatni olib borish, davlat boshqarish organlarining investitson jarayonlarni tartibga solish, iqtisodiyotda davlatning aralashuvi, xalqaro bitimlarda ishtirok etishi va chet el i e tit ila i i al qili i i e tit i mu itga atta ta’ i ’ ata i. Ushbu tizim u ’e tla i al i a l a fa liyat yu ita lma li la i i a al ma’lum tla i a ’ i imiz mum i . Ula i - i i i g fa liyati i t ’l i ga l a i e tit i faoliyatni samarali muvofiqlashtirish imkonini beradi. O’z e i t a i e tit iya fa liyati i muvofiqlashtirish mexanizmlari, birinchi a at a, a a x ’ ali yu iti qi la i a amg’a mala ’ i i u ’atla i i ag’ atla ti i a i te’m l a a a i i pa ayti i ga y ’ alti ilga ’li i e a . Bunga, bizning nazarimizda, iqtisodiyotdagi yuridik va jismoniy shaxslardan, chet ellik investorlardan undiriladigan soliqlarni tartibga soluvchilik funktsiyasini amal qilishini kuchaytirish orqali erishish mumkin.
|
