O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent to‟qimachilik va yengil sanoat instituti


Download 4.06 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/111
Sana03.10.2023
Hajmi4.06 Mb.
#1690916
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   111
Bog'liq
SANOAT KORXONALARIDA ISHLAB CHIQARISHNI Укув кулланма

Innovatsion 
loyiha 
samaradorligining 
tahlili. 
Innovatsilarni 
boshqarishning asosida innovatsion faoliyat samaradorligini oshirish maqsadida 
belgilash yotadi.
Har qanday innovatsion loyihaning samaradorligini baholash innovatsion 
faoliyatida investitsiyalarning samaradorligini belgilashning yagona metodologik 
tamoyillari asosida quriladi. 
Innovatsion loyiha samaradorligini tahlil qilish uchun uni amalga oshirish
davridagi quyidagi uchta bosqichni ajratish muhimdir: 
- investitsiya kiritishdan oldingi (bundan loyihadan oldingi tadqiqotlar, 
loyihani amalga oshirilishligini baholash o‗tkaziladi, uni texnik-iqtisodiy 
asoslanishi tayyorlanadi); 
- investitsiya kiritish; 
- foydalanish (loyihaga muvofiq innovatsion faoliyatni amalga oshirish). 
Innovatsion faoliyatni boshqarishga tizimli yondoshish investitsiyalarni 
kiritishdan oldingi bosqichda investitsion qarorlarning muqobil variantlarini 
ko‗rib chiqish va tahlil qilishni ko‗zda tutadi. Muqobillarnig tahlili investitsion
qarorlardagi xatolarning yuqori bahoga egaligi tufayli g‗oyatda muhim, ular 
innovatsion loyihalardan foydalanish bosqichidayoq topiladilar. Bunday 
xatorlardan qochish-demak loyhaning yuqori samaadorligini ta‘minlashdir. 
Innovatsion loyihalarni boshqarishga tizimli yondoshish ularning tijorat
tahlilini samaradorlikni tahlil qilishning boshqa turlari bilan uzviy to‗ldirishni 
ko‗zda tutadi. SHubhasiz, innovatsion loyihaning yuqori samaradorligini 
ta‘minlash uchun uning ilmiy-texnik tahlili hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‗ladi, 
uni borishida loyiha ilmiy yangiligi darajasi, u tomonidan taklif qilinayotgan 
ilmiy-texnik qarorlarni zamonaviy ilmiy istiqbolligi va texnik asoslanishi tadqiqot 
qilinadi. 


70 
Inovatsion loyihalarni boshqarishga tizimli yondoshish nuqtai nazaridan
sotsial tahlil ularning samaradorligini tahlil qilishda markaziy o‗rinni egallaydi. 
Innovatsion loyiha samaradorligi sotsial tahlilning maqsadlari va vazifalarga
o‗ar xil sotsial guruhlar manfaatlarini loyiha natijalariga mosligini ta‘minlash 
bo‗yicha masalalarni tadqiqot qilish va choralarni ishlab chiqish bilan
bog‗liqdir. Bunday moslik loyihaning etarlicha yuqori samaradorligiga erishish 
uchun zarurdir, chunki u loyihani aholi tomonidan qo‗llab-quvvatlanishini
ta‘minlaydi. Loyiha maqsadlariga erishishni rag‗batlantiruvchi belgilangan sotsial 
guruhlarning ttasavvurlari va xulqiga ta‘sir ko‗rsatish mumkin bo‗ladi. 
Agar loyihani ishlab chiqishda uning samaradorligining sotsial tahliliga 
etarlicha e‘tibor berilmasa, loyiha etarlicha keng sotsial qatlamlarga emas, balki
loyihani 
ishlab 
chiqaruvchilarning 
o‗zlarining sotsial qadriyatlariga 
mo‗ljallantirilishi mumkin. Loyiha natijalari bo‗lajak iste‘molchilari guruhini
boshidan bunday toraytirilishi odatda uning past samaradorligiga olib keladi. 
Ko‗pgina hollarda turli - tuman sotsial omillar, manfaatlar va afzalliklarni 
hisobga olish loyihani ishlab chiqish va amalga oshirishga qo‗shimcha 
xarajatlarni talab qilishi mumkin. Innovatsion mahsulotlar, xizmatlar
texnologiyalarni amalga oshirish uchun do‗stona sotsial muhitni yaratish bilan 
bog‗liq bu xarajatlarning zarurligini baholash muhimdir. 
Loyiha samaradorligining moliyaviy –iqtisodiy tahlili odatda uni ishlab 
chiqishning namunaviy ekspertiza qilishning yakunlovchi bosqichida o‗tkaziladi, 
ammo amalda u innovatsion loyiha samaradorligini butun tizimli tahlilining 
markaziy elementi bo‗ladi. 
Loyihaning investitsiyalar kirtishdan oldingi bosqichida uning moliyaviy
samaradorligini tahlil qilish va investitsion qaror qabul qilishda loyihaning 
kiruvchi va chiquvchi pul oqimlarining bashoratli miqdorini baholash va
tenglashtirish muhimdir. 
Boshqacha qilib aytganda, bu bosqichida loyihani ―qora quti‖ sifatida ko‗rib 
chiqish, ya‘ni loyihaning tashqi tuzilishi va uni amalga oshirish mexanizmiga 
e‘tibor bermasdan kiruvchi pul oqimlari ()ya‘ni kerakli resurslar yoki loyihaning 


71 
xarajatlari qiymati ni loyihani chiquvchi pul oqimlari (ya‘ni, ishlab chiqarish 
mahsulotlar qiymati yoki loyihaning foydalari, daromadlari bilan) baholash va 
tenglashtirish maqsadga muvofiqdir. 

Download 4.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   111




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling