O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent to‟qimachilik va yengil sanoat instituti

Chapters V 
Production program and capacity of an industrial enterprise . 106 
5.1 
The content of the production program ……………………..... 
106 
5.2 
The essence of production capacity …….…………………… 
114 
Chapters VI Organization of work of auxiliary industries and farms ….... 
120 
6.1 
Organization of work repair facilities …….………………….. 
120 

---

8 
6.2 
Energy supply activities and their organization ……..………. 
124 
6.3 
In-plant transport, warehousing and fire fighting ......………..
128 
Chapters VII Organization of labor and marketing activities in industrial 
enterprises …………………………………………………… 
 
133 
7.1 
Scientific organization of labor ........………………………… 
133 
7.2 
Personnel structure of enterprises of ginning, textile and light 
industry .........................................................…………………... 
147 
7.3 
Organization of remuneration at the enterprises of ginning, 
textile and light industry ………………………………………. 
152 
7.4 
Organization of marketing activities …………………………. 
164 
TESTS ……………………………………………………………………….. 
181 
GLOSARRY …………………………………………………………………. 
203 
LIST OF USED LITERATURE …………………………………….
 
228 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

9 
KIRISH 
 
Respublikamizda paxtachilik va u bilan bog‗liq turdosh tarmoqlarni 
rivojlantirish mustaqillik yillarida ayniqsa jadal sur‘atlar bilan olib borildi. 
Mustaqillik yillarida olib borilayotgan iqtisodiyot sohasidagi tub islohotlarni olib 
borishdan ko‗zlangan maqsad mamlakatimiz iqtisodiy qudratini oshirish, eksport 
salohiyatini mustahkamlash, jahon hamjamiyatida o‗z mavqeini yanada oshirish 
orqali jamiyat a‘zolarining moddiy va ma‘naviy ehtiyojlarini to‗laroq qondirishga 
yo‗naltirilgandir. Bu muhim vazifalarni muvaffaqiyatli hal etish borasida 
hukumatimiz iqtisodiyotning o‗zak tarmoqlarini jadal rivojlantirishga jiddiy 
e‘tiborini qaratdi. Ana shunday tarmoqlardan biri paxtachilik majmuasi sanaladi. 
Respublikamiz azaldan paxtani etishtirish bo‗yicha boy tajribaga, etarli 
moddiy-texnika ta‘minotiga egadir. Shunday bo‗lsada, mustaqilligimizning 
dastlabki yillaridanoq paxta yakkahokimligiga barham berildi. Bu sohada olib 
borilgan islohotlar natijasi o‗laroq respublikamiz jahonda paxta etishtirish bo‗yicha 
nufuzli mavqeiga egadir. 
Paxtachilik majmuasini yanada rivojlantirishda uning tashkiliy tuzilmasini 
takomillashtirish muhim ahamiyat kasb etib, shu maqsadda respublikamizda bozor 
munosabatlari talablariga mos keladigan, pirovard qo‗shimcha qiymat hosil 
qiladigan paxta-to‗qimachilik klasterlari tashkil etildi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida 
har bir ishlab chiqarish bo‗g‗ini o‗z oldiga asosiy maqsad qilib yuqori foyda 
olishni qo‗yar ekan, bu maqsadga erishishida mavjud moddiy, mehnat va 
moliyaviy resurslaridan samarali foydalanishi talab etiladi. Paxta-to‗qimachilik 
klasterlari o‗zlari ishlab chiqargan mahsulotlarning aksariyat qismini xorijga 
eksport qilmoqda. Xorijlik iste‘molchilar paxtachilik mahsulotlarining sifatiga 
o‗zlarining yuqori talabini qo‗ymoqdalar. SHuning uchun iste‘molchilar talabini 
to‗la qondiradigan, raqobatbardosh paxtachilik mahsulotlarini ishlab chiqarishda 
nafaqat sifatli xom-ashyo, ilg‗or texnika va texnologiya, balki yuqori malakali 
mutaxassislarni tayyorlash ham muhim ahamiyat kasb etadi. 

---

10 
Paxtachilik majmuasi korxonalari faoliyatini tashkil etish va uning 
iqtisodiyotida o‗ziga xos xususiyatlar borligidan bu majmuada rejalashtirish, ishlab 
chiqarish faoliyatini hisobga olish va tahlil qilishning ham o‗ziga xos uslublari 
tarkib topadi. 
Bir qancha oliy o‗quv yurtlari paxtachilik majmuasi tarkibiga kiradigan 
sanoatlar uchun har xil kasb va ixtisosliklar bo‗yicha mutaxassislar tayyorlamoqda. 
Bu mutaxassislar korxonalarda rahbarlik lavozimida bo‗lishidan, ishlab chiqarish 
tashkilotchisi yoki ayrim bo‗linmalarda bevosita ma‘sul bo‗lib ishlashidan qat‘i 
nazar, ular bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona raqobatbardoshligini ta‘minlash 
va ishda yuqori natijalarga erishish uchun samarali ishlab chiqarishni tashkil etish 
uslublari hamda iqtisodiyoti mukammal bilishlari lozim. 
Binobarin, ushbu ko‗rsatib o‗tilgan sabablar paxtachilik majmuasi 
tarkibidagi turdosh sanoat korxonalari uchun texnik muxandislar va iqtisodchi – 
menejerlarni tayyorlashda, shuningdek ushbu korxonalarda bevosita ishlab turgan 
xodimlar uchun yaqindan yordam beradigan maxsus darslik hamda o‗quv 
qo‗llanmalarini yaratishni taqozo qiladi. 
Ushbu o‗quv qo‗llanmada sanoat ishlab chiqarishini tashkil etishning 
xususiyatlari, korxonalarni boshqarish va uning ishlab chiqarish tuzilmasi, ishlab 
chiqarish jarayoni va uni vaqt oralig‗ida tashkil etish, texnik va texnologik 
tayyorgarlikni tashkil etish, asosiy va yordamchi ishlab chiqarishlarni tashkil etish, 
marketing faoliyatini tashkil etish masalalari yoritish ko‗proq paxta-to‗qimachilik 
klasterlari faoliyatining ajralib turadigan belgilariga tayanib amalga oshirilgan. 
Ushbu o‗quv qo‗llanmadagi materiallarni bayon etishda muallif boshqa 
turdosh fanlar, ya‘ni paxtani dastlabki ishlash, sanoat sohalari texnologiyasi, 
buxgalteriya hisobi va hisoboti, statistika, menejment, marketing kabilarning 
ma‘lumotlariga, tamoyillariga tayangan. O‗qu qo‗llanmani yozish jarayonida 
ushbu sohadagi qabul qilingan qonunlar, Prezident farmonlari, hukumat qarorlari, 
me‘yoriy hujjatlar va boshqa bir qancha manba ma‘lumotlaridan foydalanildi. 
Unga fanni o‗rganishda maqsad talablarga bozor iqtisodiyoti sharoitiga 
ishlab chiqarish va oqimli jarayonni tashkil etish, yangi texnikaning 

---

11 
samaradorligini aniqlash usullarini tanlash, mehnatni ilmiy tashkil etish, 
me‘yorlashtirish, biznes-reja va uning asosiy ko‗rsatkichlarini hisoblash yo‗llarini 
o‗rgatishdan iboratdir. 
Ushbu o‗quv qo‗llanma oliy o‗quv yurtlarining «To‗qimachilik sanoati 
mahsuloti 
texnologiyasi», 
«Iqtisodiyot», 
«Menejment», 
«Marketing», 
«Buxgalteriya hisobi va audit» kabi ta‘lim yo‗nalishlari bo‗yicha bakalavrlar va 
magistrlarni tayyorlashga, o‗rta maxsus yurtlari o‗quv va o‗qituvchilariga, aspirant 
va doktorantlariga, iqtisodiy ishlar bilan shug‗ulanuvchi mutaxassislar, tadbirkorlar 
hamda iqtisodiyot bilan qiziquvchi kitobxonlar ommasiga mo‗ljallangan. 

---

12