O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent to‟qimachilik va yengil sanoat instituti

4.2-rasm. Paxta tozalash sanoati va paxtachilik mashinasozligida yangi 
texnikalarni yaratish, mavjudlarini takomillashtirish, ilmiy-tadqiqot 
ishlarini rivojlantirishning asosiy yo„nalishlari 

Dastgohlardan foydalanish ishonchlilik darajasini oshirish; 

Mashinalar universalligini oshirish; 

Mashinalar soddalilik darajasini oshirish; 

Mashinalar faoliyatining ergonomik ko‗rsatkichlarini yaxshilash. 
Ilmiy–tadqiqot ishlarining asosiy hajmi tarmoq ilmiy-tadqiqot institutlarida 
bajariladi. Fanning taraqqiy etishida salmoqli ulushni oliy o‗quv yurtlari 
qo‗shadilar. 
Tarmoqda ilmiy-tadqiqot ishlarini tashkil etishning asosiy usuli ilmiy–
texnika yo‗nalishini ajratish (yigiruv, to‗quv va ohorlash asbob-uskunalari, 

---

104 
texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va boshqalar) hisoblanadi. Bosh 
konstruktor barcha ilmiy-texnik ishlanmalar kompleksiga rahbarlik qiladi va 
mashinalar texnik darajasiga javobgar sanaladi. 
Ilmiy-tadqiqot ishlari (ITI) ning xalq xo‗jaligidagi muhimligini baholash 
mezoni: aholining iste‘mol mollariga bo‗lgan talabini to‗laroq qondirish;
mehnatkashlar sog‗ligini himoya qilish; mamlakat strategik maqsadlarini amalga 
oshirish; asbob-uskuna, texnologiya va to‗qimachilik mahsulotlari importini 
almashtirish, ular ba‘zi turlarini eksport qilishni tashkil etish. 
Ilmiy va tajriba–konstruktorlik ishlarini rejalashtirish birligi sifatida mavzu 
qabul qilishgan. 
Ilmiy va tajriba–konstruktorlik ishlarini moliyalashtirish korxonalar o‗z 
mablag‗i, aholi bo‗sh mablag‗lari, bank kreditlari, davlat mablag‗i hamda xorijlik 
sheriklar mablag‗ini jalb etish hisoblanadi. 
Ilmiy va tajriba – konstruktorlik ishlari samaradorligi hamda chiqarish 
texnik tayyorlash darajasini oshirishda ixtiro va ratsionaliщatorlik faoliyati muhim 
rol o‗ynaydi.