O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus taʹlim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Tashqi bozorlarni kompleks o„rganishning xususiyatlari
Download 0.88 Mb. Pdf ko'rish
|
MARKETING
4.3. Tashqi bozorlarni kompleks o„rganishning xususiyatlari va segmentlash usullari Xalqaro bozorga chiqishni rejalashtirayotgan korxona avvalo marketing harakatlarini mujassamlantirishi lozim bo‗lgan muayyan bozorni tanlashi kerak. Xalqaro bozorni tanlashda uchta ko‗rsatkichni o‗rganishga e‘tibor qaratiladi: 1) Ushbu bozorning salohiyati va sharoitlari. Bozor salohiyati avvalo uning sig‗imi (rivojlanish istiqbollari, unga chet ellik korxonalarning vaqt va mablag‗larni katta miqdorda sarflamasdan kirib borish uchun ochiqligi) bilan ifodalanadi. Tashqi bozorga chiqishni rejalashtirayotgan korxona oldida turuvchi asosiy to‗siqlar quyidagilardan iborat: bojxona to‗siqlari, notarif cheklovlari, huquqiy to‗siqlar. 37 2) Qo‗llanayotgan raqobatchilik usullarining intensivligi. Tashqi bozorni tanlashda ikkinchi ko‗rsatkich raqobatchilarning amaliy usullari va intensivligini o‗rganish hisoblanadi. Raqobatchilikni quyidagi yo‗nalishlar bo‗yicha o‗rganish lozim: • samarali faoliyat ko‗rsatayotgan raqobatchilarni aniqlash; • raqobatchilik strukturasini, ya‘ni raqobatchilar soni va ularning bozor ulushlari taqsimlanishini aniqlash; • raqobatbardoshlik mezonlarini (masalan, narx, texnik yangilik, sotuvdan keyingi xizmat ko‗rsatish va boshqalar) belgilash. 3) korxonaning maqsad va imkoniyatlari. Tashqi bozorni tanlashda inobatga olinuvchi uchinchi ko‗rsatkich korxonaning maqsad va imkoniyatlarini aniqlash bilan bog‗liq. Dastlab korxonaning tashqi bozordagi amaldagi holati tahlil qilinishi, faoliyatining kuchli va zaif tomonlari anqlanishi, so‗ngra korxonaning ichki va tashqi bozorlarda muvafaqiyatli foydalanish mumkin bo‗lgan zahiralari aniqlanishi lozim. Tashqi bozorini segmentlash usullari. Tashqi bozorni ikki yo‗nalish bo‗yicha segmentlash mumkin: makrodarajada – mamlakat yoki mintaqaning geografik joylashuvi, iqlimi, davlat tuzilishi, aholining zichligi, yosh va jinsiy tarkibi, ta‘lim tizimi, madaniy qadriyatlar kabi ko‗rsatkichlardan foydalaniladi; mikrodarajada – daromadni taqsimlash, mulkiy holat, xaridorlik odatlari kabi ko‗rsatkichlar qo‗llanadi. Xalqaro bozorni mamlakatlar guruhlari bo‗yicha segmentlash: Xalqaro segmentlashning birinchi va eng sodda varianti bu iqtisodiy va madaniy jihatdan bir turdagi mamlakatlar guruhiga yo‗nalganlikdir. Ko‗plab tovarlar har bir mamlakat uchun alohida modifikatsiya talab qilmaydi va iqlimi, tili, infratuzilmasi, tijorat va axborot sharoitlari o‗xshash mamlakatlar uchun bir xil bo‗lishi mumkin. Xalqaro segmentlashning ikkinchi varianti bu xalqaro marketing tovar siyosatining tovarlarni tashqi bozor talablariga maksimal darajada moslashtirishga yo‗naltirishdir. Bu asosiy mahsulotning texnik va iste‘mol ko‗rsatkichlarini 38 modifikatsiyalash, mahsulotning tashqi ko‗rinishi talab darajasida bo‗lishini ta‘minlash hamda tovarlarga xizmat ko‗rsatish tizimini taqdim etish zaruratini yuzaga keltiradi. Xalqaro bozor uchun tovarlarni modifikatsiyalash zaruratini xaridorlarning hohish-istak va ehtiyojlari, ularning to‗lov layoqati, ta‘mirlash va xizmat ko‗rsatish tashkilotlarining mavjudligi bilan asoslash mumkin. Modifikatsiyaga importchi mamlakatning urf-odatlari – milliy an‘analar, iqlim sharoitlari, texnik talablar, tarif va hokazolar ta‘sir ko‗rsatadi. Reklama vositalari va tovar o‗rami ham turli mamlakatlarning xususiyatlarini – hajmi, rangi va matnini hisobga olishi lozim. Agar eksport qilinuvchi tovarga zarur xizmat ko‗rsatilmasa, unga mahalliy tashkilotlar xizmat ko‗rsatishi lozim. Demak, marketing mutaxassislari mahalliy korxonalar asosida ta‘mirlash va servis xizmatini yo‗lga qo‗yish ustida bosh qotirishlari lozim. Download 0.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling