O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti a. A. Karimov

6.2. Hujjatlarning turlari 
Korxonalarda sodir bo‘ladigan muomalalar o‘zlarining mazmunlariga ko‘ra 
har xildir. Hujjatlar o‘rtasidagi farqlar shuningdek ulardan hisob ishlarida 
foydalanishning xususiyatlari bilan ham shartlanadi. Shu munosabat bilan 
hujjatlarni buxgalteriya hisobida to‘g‘ri ko‘llash uchun ularni barcha turlarini 
yaxshi bilib olish kerak bo‘ladi. Buning uchun hujjatlarni ma’lum bir xususiyatiga 
qarab tasniflash zarur (14-rasm). 
Buxgalteriya hujjatlari quyidagi belgilarga qarab turkumlanadi: qanday 
maqsadlarga tayinlanganligi, tuzish tartibi va muomalalarni qamrab olishligi. 
Hujjatlar qanday maqsadga tayinlanganligiga qarab farmoyish, isbotlovchi, 
buxgalteriya rasmiylashtiruvchi va aralash (kombinatsiyalashtirilgan) turlarga 
bo‘linadi. 
Farmoyish deb, u yoki bu xo‘jalik muomalalarini bajarish to‘g‘risidagi 
buyruq (farmoyish)ga ega bo‘lgan hujjatlarga aytiladi. Ularga buyruqlar, cheklar, 
ishonchnomalar va boshqalar kiradi. Ularning asosiy vazifasi rahbar xodimlarning 
topshirig‘i bevosita bajaruvchilarga topshirishdan iborat. Ko‘pchilik muomalalar 
faqat farmoyish hujjatlari mavjud bo‘lgandagina amalga oshiriladi. Masalan, 
navbatdagi ta’til uchun ish haqi faqat mazkur xodimni ta’tilga chiqarish haqida 
buyruq bo‘lsagina to‘lanadi. 

---

92 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
14-rasm. Buxgalteriya hujjatlarining turkumlanishi