O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi tosnkent moliya instituti

1-bosqich. Strategiyani ishlab chiqish. Maqsad - biznes maqsadlarini 
aniqlash va ularning ko‗rsatkichlari miqdorini - KPI (asosiy ko‗rsatkichlar, asosiy 
ishlash ko‗rsatkichlari)ni rejalashtirishdir. Strategik rejalashtirish BSC 
(BalancedScorecard, 
Balanced 
Scorecard) 
deb 
nomlanadigan 
BPM 
metodologiyasiga asoslangan. 
BPM-tizimlari menejerlarga strategiyani ishlab chiqish va ularni 

---

229 
bo'linmalarga yetkazish, biznes samaradorligi va uning dinamikasini baholashni 
ta'minlaydigan metrik tizimini shakllantirish va qiymat yaratish imkoniyatlarini 
aniqlashga imkon beradi. 
Tegishli komponentlariga quyidagilar kiradi: 
- o'lchov metrikasi uchun ilovalar (metrika va metrik kutubxonalar qurish, 
shuningdek, metrikaning indikatorlar paneli koʻrinishida vizuallashtirish vositalari 
bilan birgalikda); 
- strategik boshqaruvning kollegialligi, boshqaruv kommunikatsiyalari va 
tegishli axborotlarni korporativ boshqaruv muhitida tarqatishni tashkil etishni 
ta'minlash uchun ilovalar (portal texnologiyalari va birgalikdagi ishlarni tashkil 
etish vositalari);
- strategik maqsadlar tizimini shakllantirish va qo'llab-quvvatlash uchun 
ilovalar; 
- korporativ strategiyani shakllantirish va uni samaradorlikning asosiy 
ko'rsatkichlari bilan aloqasini ta'minlashni avtomatlashtiriruvchi (jumladan, 
strategik hisob-kitob kartalarini shakllantirish vositalari) ilovalar. 
2-bosqich. Rejalashtirish. Ushbu bosqichda strategik maqsadlarga erishish 
uchun taktik rejalar ishlab chiqiladi. Taktik (operatsion) rejalarni ishlab chiqish 
bo‗yicha KPI ko‗rsatmalar hisoblanadi. Operatsion rejalashtirishning asosiy 
vositasi byudjet hisoblanadi. 
Bu bosqich BPM-tizimni kompaniyaning barcha bo'linmalari menejerlariga 
o'zining mahalliy maqsadlarini oʻrnatish, biznes-strategiyani qo'llab-quvvatlovchi 
byudjet va dasturlarni yaratish, rejalashtirish doirasida senariylarni ishlab chiqish 
va modellashtirish, turli vaqt davrlari uchun aniq ko'rsatkichlarning maqsadli 
qiymatlarini shakllantirishda yordam beradi. 
Tegishli komponentlari quyidagilardan iborat: 
- reja ma'lumotlarini shakllantirish, to'plash, umumlashtirish uchun va ularni 
taqdim etish hisobotlar koʻrinishida ilovalari, shuningdek, rejalashtirish 
jarayonlarini boshqarish vositalaridir. Bu rejalar byudjet (moliyaviy rejalar), 
salohiyatdan foydalanish rejalari, xodimlar rejasi, ishlab chiqarish va ta'minot 

---

230 
rejalaridan tashkil topgan bo'lishi mumkin; 
- ma'lumotlar qabul qilinishiga qarab rejalarga o'zgartirish kiritish imkonini 
beruvchi (loyiha va jarayonlarni prognozlash va rejalashtirish vositalari) ilovalar;
- biznes-qoida va boshlangʻich ma'lumotga ishlov berish logikasini qo'llab-
quvvatlovchi (jarayonni modellashtirish vositalari) ilovalar. 
20-asrning oxirida tashkilot bir nechta bo‗limlarining ishlariga ta‘sir 
ko‗rsatadigan o‗zaro bog‗liq jarayonlarni avtomatlashtirishga, xaridorlar bilan 
munosabatlarni boshqarish texnologiyasini (CRM-(Customer Relationship 
Management) ) va ta‘minot zanjiri boshqaruvini (SCM- supply chain planning) 
texnologiyasini joriy etishga o‗tdi. Va yaqinda avtomatlashtiruvchi piramida 
korporativ boshqaruvining yuqori qismida.