O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish 
muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
228 
FUNKSIONAL SUT MAHSULOTLARIDA PROBIOTIKLAR. 
Sultanova Munisabonu TKTI Shahrisabza filiali talabasi 
Ibragimov Anvar Qo’chqorovich TKTI Shahrisabz filiali assistenti 
Uzoqova Shirin Ibrohimovna TKTI Shahrisabz filiali assistenti 
 
Hozirda immunitetni yaxshilaydigan turli xil oziq -ovqat mahsulotlariga talab yuqori. Funksional 
oziq-ovqat mahsulotlari immunitetni kuchaytirishi yoki mustahkamlashi orqali sogʻligimizga ijobiy taʼsir 
etadi. Bu esa infeksiyaga qarshi, allergiya va yalligʻlanishni kabi kasalliklarning oldini olishda muhim 
ahamiyat kasb etadi. Masalan, probiotiklar va prebiotiklar, funksional sut mahsulotlari ishlab chiqarishga 
qiziqish jigar kasalliklari, saraton, diabet va yurak qon tomir kasalliklari kabi surunkali sogʻliq 
muammolariga qarshi kurashish vositasi sifatida tobora ortib bormoqda[1]. 
Sutning biologik va ozuqalik qimmati. Sut biologik jihatdan juda qimmatli mahsulot. Sutning 
oziqlik va biologik qimmati shundaki, tarkibida oqsillar, yogʻlar, uglevodlar, yogʻda eriydigan vitaminlar, 
mineral tuzlarni organizm oʻzlashtiradigan shaklda tutadi. Sut oqsillari hazm fermentlari taʼsiriga oson 
beriladi, kazein hazm jarayonida glikopolimakropeptid hosil qiladi va boshqa oziq moddalarining yaxshiroq 
singishiga yordam beradi. Tarkibida lizin (100g sutda 261 mg), leytsin (100g sutda 324g) ancha koʻp 
boʻlganidan metionin kam. Bu oʻsayotgan organizm uchun yetarli hisoblanadi. Sut tarkibida 3 tur oqsil bor: 
kazein (kazeinogen), laktoalbumin va laktoglobulin, bundan tashqari, ozroq miqdorda yogʻ zarrachalarini 
oʻrab turuvchi oqsil boʻladi. Sutdagi asosiy oqsil kazein hisoblanadi, uning miqdori 2,7%ni, laktoalbumin 
0,4%ni, laktoglobulin esa 0,2%ni tashkil etadi. Bular qimmatli oqsillar boʻlib, organizmda umumiy oqsillar 
muvozanatini toʻgʻirlab turishda muhim oʻrin tutadi. Sut tarkibida kam miqdorda boʻlsa ham barcha 
vitaminlar bor. Sutda asosan fosfataza, leroksidaza, refuktaza, amilaza, lipaza va katalaza fermentlari, oz 
miqdorda boʻlsa-da gormonlar va immunitet hosil qiluvchi birikmalar mavjud.