O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish
Download 5.03 Kb. Pdf ko'rish
|
TKTI-Shahrisabz-konfrensiya-2022
|
Shigellyozlar
“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 244 FUNKSIONAL OZIQ – OVQATLARNING TASNIFI Sadriddinov Burhoniddin TKTI Shahrisabz filiali talabasi Ulashova Munisabonu TKTI Shahrisabz filiali talabasi Rahmonova Charos TKTI Shahrisabz filiali assistenti Funksional mahsulotlarni yaratish bo’yicha birinchi loyihalar 1984-yilda Yaponiyada boshlangan va 1987-yilga kelib 100 ga yaqin mahsulotlar ishlab chiqilgan.Hozirgi vaqtda funksional oziq–ovqatlar mahsulotining umumiy oziq- ovqat mahsulotlarining taxminan 5%ni tashkil qiladi.Mutaxassislarnig fikricha PFP an’anaviy profilaktika dori vositalarini 40-50% ga almashtiradi[4]. Oziq-ovqat va oziq–ovqat mahsulotlariga preparatlar, biologik faol qo’shimchalar - ular inson tanasining plastik, strukturaviy, “Energiya materiali” bilan ta’minlaydi, balki gomeostazni saqlash uchun tizimlar faolyatini tartibini saqlashga yordam beradi. Funksional mahsulotlar bilan birga keladigan oziq– ovqat va biologik moddalarning nisbati va massa ulushini o’zgartirish orqali inson organizmida sodir bo’ladigan metabolitik jarayonlarni tartibga soladi[2]. Funksional ovqatlarga quyidagilar kiradi: • nonushta donlari; • non, makaron va qandolat mahsulotlari; • dengiz mahsulotlari; • meva sharbatlari, madaniy va yovvoyi xom ashyo ekstraktlari va qaynatmalari asosidagi alkogolsiz ichimliklar; • meva va rezavorlar va sabzavot mahsulotlari; • parranda go’shti va qo’shimcha mahsulotlarni qayta ishlashga asoslangan mahsulotlar; • asalarichilik mahsulotlarini ishlatadigan apiproduktlar. Katta ulush (65-70%) sut mahsulotlari ulushiga to’g’ri keladi. Bularga quyidagilar kiradi: • enpits, past laktoza va laktozasiz mahsulotlar; • atsidofil aralashmalar, probiyotik mahsulotlar; • xun takviyeleri, oqsilsiz mahsulotlar; • ozuqaviy moddalar bilan boyitilgan ovqatlar. Bundan tashqari, sut mahsulotlari uchun funksional mahsulotlar shartli ravishda yosh toifalarga bo’linadi. Inson tanasiga kiritish usuliga ko’ra, sutga asoslangan funksional mahsulotlar quruq va suyuq bo’linadi. Bundan tashqari, probiyotik xususiyatlarga ega suyuq mahsulotlar alohida guruhlarga bo’linadi[1]. Funksional mahsulotlarning tarkibi quyidagi tarkibiy qismlarni o’z ichiga oladi: - B, C, D, I, E, guruhlari vitaminlari . -Tabiiy karotinoidlar (karotinlar va ksantofillar), ular orasida muhim rol o’ynaydi. - Minerallar (kalsiy, magniy, natriy, kaliy, yod, temir, selin, kremniy); - Ballast moddalar –bug’doy, olma oziq – ovqat tolalari va sellyuloza, gemitsellyuloza, lignin va pektin bilan ifodalangan apelsinlar, shuningdek hindibo, quddus artishokasi tarkibidagi inulin polifruktozan; -O’simlik ( bug’doy, soya va guruch) va hayvonlarning oqsil gidrolizatlari; -To’yinmagan yog’li kislotalar, shu jumladan ko’p to’yinmagan yoki ko’p to’yingan yog’ kislotalari[3] . Sog’lom ovqatlanish ekologik toza xom ashyo va yarim tayyor mahsulotlarni yangi avlod mahsuloti formulalarida qo’llashni nazarda tutadi, ularning oqilona kombinatsiyasi tananing barcha hayotiy tizimlarini oziq-ovqat va biologik faol moddalar bilan to’liq ta’minlashni kafolatlaydi. Funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish va yaratishda xom ashyoning kimyoviy tarkibi, ozuqaviy qiymati va maxsus qayta ishlash usullarini bilish kerak. Oziq-ovqat texnologiyasidagi yutuqlar bugungi kunda xom ashyoni tarkibi va xossalari bo’yicha bir xil bo’lgan qimmatbaho mahsulotlarga maksimal darajada ajratish imkonini beradi.Oziq- ovqat texnologiyasidagi yutuqlar bugungi kunda xom ashyoni tarkibi va xossalari bo’yicha bir xil bo’lgan qimmatli oziq–ovqat ingrediyentlariga maksimal darajada fraksiyalash, so’ngra ular asosida yuqori |
