O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.Baturin A.K., Mendelson G.I. Oziqlanish va salomatlik:muammolari XXI [Matn] //Oziq–ovqat 
sanoati.-2005-N 5. –S. 105-107. 
2.Bogatyrev A.N., Makeeva I.A. Tabiiy oziq-ovqat mahsulotlarining ishlab chiqarishdagi 
muammolar va istiqbollar [Matn]///Oziq-ovqat sanoati.-2014.N 21. –S. 8-10. 
3.Shishkov Yu.I. Funksional oziq-ovqat mahsulotlarining ayrim jihatlari[Matn]//Oziq-ovqat 
sanoati.-2007.-N 1.-b. 10-11. 
4.https://uchebnik-online.net/book/372-texnologiya-produktov-funkcionalnogo-pitaniya-
uchebnoe-posobie-kacerikova-nv/6-12-klassifikaciya-produktov-funksionalnogo-pitaniya.html 

---

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish 
muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
246 
YONG‘OQNING FUNKSIONAL XUSUSIYATLARINI TATQIQ ETISH 
Bak: Rustamova Fotima To‘lqinjon qizi, bak: Ibodova Husnida Abdusamad qizi, bak: 
Marjona Abdullayeva Zokir qizi, ass: Ibragimov Anvar Qo’chqorovich. 
Toshkent kimyo-texnologiya instituti Shahrisabz filiali 
 
Yong‘oq juda foydali, mazali parxizbop taom. Uni yurak va qon aylanish sestimasida, or- tiqcha 
xalestirindan halos qilishda, qandli deabit bilan chalingan bemorlarda qand miqdo- rini kamaytirishda 
qo‘llaniladi. Yong‘oq tarkibida mikro va makro elimentlar, biomalekullar, vitaminlar mavjud. 28 gramm 
yong‘oqda protein-5gr, yog‘-16gr, uglevodlar-6gr, elyaf-3gr , E vitamini- 12%, magniy-16%, fosfor-
13%, mis-23%, marganst-26%, selen-56%ni tashkil etadi[1]. Yong‘oq antioksidantlik xossaga ega. 
Anti- oksidantlikda yong‘oq o‘zining tarkibidagi 
polifenol yordamida, organizmga kirgan za- rarli 
malekulalarni zararsizlantiradi. Yong‘oq baliqga 
qaraganda ko‘proq antioksidantlik xossaga ega[2]. 
Yong‘oqlarning oqsili yuqori sifati bilan 
ajrqlib turadi, tarkibida oltingugrtli aminokislotalar, 
lizin, treonining miqdori sezilarli darajada ko‘p. 
Yong‘oqda allergiyani qo‘zg‘atuvchi poten- siali 
mahsulot. Kaloriyaga boy mahsulot. Kunlik 
ovqatlanish ratsionida 30 gr. dan oshmas- ligi kerak. 
Yong‘oqlarni don mahsulotlari bilan birga istemol 
qilish tafsiya etilmaydi. Chunki, o‘simlik 
mahsulotlarning 
aminakislotalar 
disbalansi 
buziladi[3].
Yong'oqning xolesterinni kamaytiradigan 
kuchi ularning tarkibida ko'p to'yinmagan yog'li 
kislotalarning ko'pligi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Yong‘oqda yog‘ miqdori ko‘p bo‘lishiga qaramay 
yurak uchun foydali bo‘lgan "yaxshi" HDL xolesterinni ko'tarib, yurak uchun za- rarli "yomon" LDL 
xolesterin kamaytiradi. Qandli diabet bilan butun dunyo bo'ylab yuz mil- lionlab odamlar xastalangan. 
Metabolik sindrom bu yurak xastaligi, insult va qandli deabet xavfini oshirishi mumkin bo'lgan xavfli 
omillari guruhini anglatadi. Shuning uchun qandli diabet va metabolik sindrom bir-biri bilan 
chambarchas bog'liq. Qizig'i shundaki, yong'oq metabolik sindrom va diabetga chalingan odamlar uchun 
eng yaxshi ovqatlardan biri bo‘la oladi. Birinchidan yong‘oqda uglevod kam va qonda shakar darajasini 
ko‘tarmaydi.
Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, yong'oqni iste'mol qilish qon bosimi meyorlashtirdi, qondagi qand 
miqdorini 9% ga kamaytirdi. Metabolik sindromda odamda antioksidantlik xossasi kamayadi. Yong‘oq 
ham bunga o‘zining ijobiy ta’sirini ko‘rsatadi[4]. Tanangizni jarohatlardan, bakteriyalardan va boshqa 
potentsial zararli pathogenlardan himoya qilishda yon- g‘oq bizga yordam beradi. Biroq, surunkali, uzoq 
muddatli yallig'langan organlarga zarar yetkazishi va kasallik xavfini oshirishi mumkin. Yong'oqni 
istemol qilish yallig'lanishni ka- maytiradi va sog'lom qarishni rag'batlantiradi.
O'rta yer dengizi dietasi bo'yicha o'tkazilgan tadqiqotda, yong'oq bilan oziqlanib dieta qilgan 
odamlarda yallig'lanish belgilari C-reaktiv oqsil va interleykin 6 mos ravishda 35% va 90%ga pasaygan. 
Yong'oq sog'lom odamlarda, diabet va buyrak kasalligi kabi jiddiy kasalliklarga chalinganlarda 
yallig'lanishga qarshi kurashadi[5]. O'rta yer dengizi dietasi bo'yicha tadqiqotda shuni ko'rsatdiki, 
yong'oq iste'mol qilgan odamlarda “yomon” LDL zarralari sezilarli darajada pasaygan va "yaxshi" HDL 
xolesterin darajasi ko'tarilgan. Bu esa o‘z-o‘zidan ko‘- rinib turibdiki yurakni va qon-tomir tizimini 
ortiqcha yog‘lardan tozalaydi.
Yong'oq istemol qilgan odamlar arteriyalarning yaxshi ishlashi va ochlik darajasining pastligi, 
xolesterin miqdori kamayganligi kuzatiladi. Demak, yong'oqlar yurak xuruji va insult xavfini sezilarli 
darajada kamaytiradi. Yong'oqni iste'mol qilish "yomon" LDL zarrachalarining hajmini kamaytiradi, 
"yaxshi" HDL xolesterinni oshiradi, arteriya faoliyatini yaxshilaydi va boshqa turli xil afzalliklarga 
ega[6]. 

---