O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti sh. Abdullaeva, M. Yuldashev

III. Depozitarlik faoliyati. Tijorat banklari «Banklar va bank faoliyati 
to‘g‘risida»gi qonun, «Qimmatli qog‘ozlar bozorida depozitariylar faoliyati 
to‘g‘risida»gi qonunning 4-moddasi, fuqarolik kodeksining 896-moddasi va 
boshqa qonun hujjatlariga ko‘ra boyliklarni, shu jumladan, qimmatli qog‘ozlarni 
omonat saqlashi mumkin.
Tijorat banklari tomonidan qimmatli qog‘ozlarning hisob-kitobini olib borish 
va saqlash mijoz bilan o‘zaro tuzilgan shartnomaga muvofiq tarzda amalga 
oshiriladi. Ular umumiy bank litsenziyasi asosida depozitar faoliyati Bilan 
shug‘ullanadilar va bu faoliyat davomida qimmatli qog‘ozlarni hisobga olib borish 
va saqlashdan tashqari ularni o‘tkazish, sotish va sotib olish, buhgalteriya hisob-
kitobini to‘g‘ri yuritilishini kuzatib borish va boshqa operatsiyalarni ham ro‘yobga 
chiqarish mumkin.
Bank depozitariy sifatida asosan uch turdagi operatsiyalarni:
- ma’muriy operatsiyalari;
- buxgalterlik operatsiyalar;
- axboratlar bilan bog‘liq operatsiyalarni bajaradi. 
IV. Brokerlik faoliyati. Tijorat banklari o‘z mijozlari topshirig‘iga ko‘ra 
qimmatli qog‘ozlarni sotish, sotib olishi, ya’ni komissioner sifatida ishtirok etishi 
mumkin. O‘zbekiston Respublikasi «Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida»gi 
qonuni, Fuqorolik kodeksining 832-848 – moddalari, «Qimmatli qog‘ozlar 
bozorning faoliyat ko‘rsatish mexanizmi to‘g‘risida»gi, «Qimmatli qog‘ozlar va 

---

300 
fond birjalari to‘g‘risida»gi va boshqa qonun hujjatlari bu sohadagi faoliyatining 
huquqiy asoslaridir. 
Tijorat banki broker sifatida o‘z mijozi bilan vositachilik shartnomasi hamda 
ushbu asosga tayangani holda uchinchi shaxslar bilan qimmatli qog‘ozlarni sotish 
yoki sotib olish shartnomasini tuzish mumkin. Qimmatli qog‘ozlar savdosida 
brokerlik vazifasini bajarish, mijozlar bilan bo‘ladigan o‘zaro munosabatlarini 
tartibga solish, topshiriq, uning mazmuni va ijro etilishi tartiblari qonunchilik 
hujjatlari bilan belgilab qo‘yilgan bo‘lib, bank mijozi talabini birjaga o‘tkazishdan 
avval uni tekshirib ko‘rish shart.