O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent moliya instituti xasanov boxodir akramovich

E = D - I
x
 
Kapital qo‗yilmalardan kelgan daromad miqdori ularning dastlabki hajmidan 
oshgan vaqt investitsiyalarni qoplash muddati deb ataladi. Keyingi holatda kapital 

---

195 
sarflashdan olingan daromad kapital qo‗yilmadan orta boshlaydi. Bu ko‗rsatkich 
iqtisodiyotning ishlab chiqarish sohasidagi kapital sarflash samaradorligining eng 
zarur ko‗rsatkichidir. 
Amaliyotda kichik tadbirkorlik sub‘ektlariga qilingan uzoq muddatli 
investitsiya qo‗yilmalari 2-3 yil ichida qoplanadi, uzoq muddatli investitsiya 
qo‗yilmalarini qoplash uchun esa 10-15 va undan ham ko‗proq yil talab qilinadi. 
Investitsiyalarning 
iqtisodiy 
samaradorligi 
kapital 
qaytimiga 
nisbatan 
investitsiyalardan tushgan foyda bilan belgilanadi.
Iqtisodiy 
loyiha 
asosida 
amalga 
oshirilgan 
investitsiyalarning 
samaradorligi (I
s
) quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
I
s
= 
F 
I
x
 
bu yerda, 
F - investitsiya natijasida olingan foyda.
Ushbu holatda investitsiya samaradorligi bir birlikdan ortiq bo‗lishi kerak, 
shundagina qilingan xarajatlar qoplanadi. Xalqaro amaliyotda investitsiyalarning 
rentabelligi yillik balans foydasini (F) jami avanslangan kapitalga nisbati bilan 
aniqlanadi: 
4
А
+
3
А
+
2
А
+
1
А
F
=
r
I
bu yerda, 
I 
r
avanslangan investitsiyalarning rentabelligi; 
F- yillik balans foyda; 

4
3