O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent moliya instituti xasanov boxodir akramovich

3. Axborotlarni buxgalteriya hisobi schetlari tizimida aks ettirish. 
Moliyaviy hisob schetlari tizimi korxona moddiy, mehnat va moliyaviy 
resurslari 
holati 
hamda 
harakati 
to‘g‘risidagi barcha ma‘lumotlarni 

---

15 
umumlashtiradi. Ushbu schetlar tizimi O‘zbekiston Respublikasi buxgalteriya 
hisobining 21-sonli «Xo‘jalik yurituvchi sub‘ektlar moliya-xo‘jalik faoliyatini 
schetlar rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma»ga nomli milliy standartiga 
asoslanadi. Ushbu schetlar rejasining yangi tahriri O‘zbekiston Respublikasi 
moliya vazirligining 2002 yil 9-sentyabrdagi 103-sonli qarori bilan tasdiqlangan 
va Adliya vazirligi tomonidan 2002 yil 23-oktyabrda 1181-son bilan ro‘yxatga 
olingan.
Boshqaruv hisobi schetlar rejasi esa korxona va uning bo‘linmalari 
faoliyati to‘g‘risida strategik boshqaruv qarorlari qabul qilish, byudjetlashtirish, 
xarajatlar hisobi va tannarx kalkulyatsiyasini tashkil etish, ―Xarajatlar-ishlab 
chiqarish hajmi-foyda‖ tizimi bo‘yicha moliyaviy natijalarni aniqlashni nazarda 
tutadi. Mazkur schetlar rejasini amaliyotga joriy etish ikki razryadli 
buxgalteriya hisobi schetlari tizimidan to‘rt razryadli tizimga o‘tish zaruriyatini 
keltirib chiqaradi:
a) balans schetlari ya‘ni balans tuzishda ishtirok etuvchi schetlar; 
b) operatsion, ―Xarajatlar - ishlab chiqarish hajmi - foyda‖ tizimi bo‘yicha 
moliyaviy natijalarni aniqlashda qo‘llaniladigan va boshqaruv buxgalteriyasida 
foydalaniladigan schetlar. 
Hozirgi kunda jahon amaliyotida boshqaruv hisobi schetlar rejasining 
Germaniya va Rossiyada muvaffaqiyatli qo‘llanilayotgan tizimlari amal 
qilmoqda. 
4. Axborotdan foydalanuvchilar. Moliyaviy hisobni tashqi hisob deb 
ham ataydilar. Uning natijalari chop etib boriladi, biroq, moliyaviy hisobotlar 
nafaqat 
moliyaviy 
axborotlarni, 
shuningdek, 
korxonalar 
faoliyatidagi 
muvaffaqiyatlarni, ularning yangi mahsulotlarini namoyish etuvchi reklama 
tusidagi axborotlarni ham o‘z ichiga oladi. Moliyaviy hisob axborotlaridan 
foydalanuvchilar, asosan korxonadan tashqarida bo‘ladilar. Ushbu axborot 
korxona rahbariyati, davlat organlari, kreditorlar, aktsionerlar, investorlar (ichki 
va tashqi foydalanuvchilar) uchun zarur. Boshqaruv hisobini, binobarin, ichki 
hisob deb atash mumkin. Uning natijalaridan korxona boshqaruvi xodimlari, 

---

16 
ta‘sischilar va kuzatuv kengashi a‘zolari foydalanadilar.