O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti

---


1 
O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O„RTA MAXSUS TA‟LIM VAZIRLIGI 
 
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
MEHMONXONA XO„JALIGINI BOSHQARISH 
FANIDAN 
 
MA‟RUZALAR TO‟PLAMI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
URGANCH - 
2017
 

---


2 
MUNDARIJA
 
Mavzular nomi 
Beti 
Kirish
3 
1-mavzu. ―Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish‖ fanining predmeti, 
maqsadi va vazifalari 
5 
2-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarishning nazariy jihatlari 
7 
3-mavzu. Boshqarish nazariyasi va amaliyotining rivojlanish tarixi 
9 
4-mavzu. Mehmonxonalarda boshqaruv funksiyalari 
14 
5-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida boshqaruv tamoyillari 
20 
6-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida boshqarishning tashkiliy strukturasi 
26 
7-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida boshqaruv usullari 
32 
8-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida strategik menejment 
36 
9-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida innovatsion menejment 
42 
10-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida kadrlarni rejalashtirish va boshqarish 
52 
11-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida nizo va stressni boshqarish 
58 
12-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligi xizmatlari sifatini boshqarish 
68 
13-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish tizimida axborot 
texnologiyalari 
82 
14-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarishda menejer va rahbarlik 
uslublari 
86 
15-mavzu. Mehmonxona xodimlarining lavozim yo‗riqnomalari 
94 
16-mavzu. Mehmonxona xodimlari faoliyatini motivlashtirish 
97 
17-mavzu. Mehmonxona bo‗limlari va ularning faoliyatini tashkil etish 
103 
18-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida boshqaruv qarorlari va ularning 
ijrosini ta‘minlash 
108 
19-mavzu. Mehmonxona xizmatlarini boshqarishda standartlashtirish va 
sertifikatlashtirish 
113 
20-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish samaradorligi 
118 
21-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarishda xorijiy tajribadan 
foydalanish 
123 
Foydalaniladigan adabiyotlar ro‗yxati
128 

---


3 
KIRISH
Ta‘kidlab o‗tish joyizki turizmning rivojlanishi birinchi navbatda turizm 
industriyasining o‗zagi bo‗lgan mehmonxonalarning rivojlanishi bilan ham bog‗lik. 
CHunki, mehmonxona biznesi turizmning ajralmas qismi bo‗lib, birinchi navbatda 
turistlarni qabul qiluvchi va turistlarning tunashga, dam olishga bo‗lgan ehtiyojlarini 
qondiruvchi, murakkab xizmatlarni amalga oshiruvchi eng muxim bo‗lagi hisoblanadi. 
SHuning uchun ham XXI asr turizmida mehmonxonalar biznesida nafaqat xizmatlar 
assortimentini ko‗paytirishga, balki ko‗rsatilayotgan xizmatlar sifatini va samaradorligini 
oshirishga alohida etibor berilmoqda, ya‘ni xizmatlarning sifatini va samaradorligini 
oshirishda yangi-yangi texnologiyalar ishlab chiqilib amaliyotga joriy etilmoqda.
Ammo, takidlash joyizki, har qanday faoliyat turi hoh u ishlab chiqarish yoki xizmat 
ko‗rsatish bo‗lsin boshqaruvni hamda yuqori daromad olish va samaradorligini oshirish 
uchun boshqaruvdan samarali foydalanishni taqozo etadi. 
SHu nuqtai nazardan, mehmonxona xo‗jaligida boshqaruv qonunlari, qonuniyatlari, 
funksiyalari, tamoyillari, boshqarur qarorlarini shilab chiqish va amalga oshirish kabi 
boshqa shu kabi boshqaruvga oid masalalarni o‗rganish hamda amaliyotga joriy etish 
fanining dolzarbligini belgilaydi. 
Fanining o‗qilishidan maqsad – turizm sohasi jadal rivojloanayotgan sharoitda 
uning tarkibiy qismi hisoblangan mehmonxonalarda boshqaruvni samarali tashkil etish 
orqali ularning faoliyati samaradorligini oshirishga erishish. 
Fanning vazifasi – boshqaruvning mohiyati, ahamiyati uning mehmonxona 
xo‗jaliklarini rivojlantirishdagi o‗rni, boshqaruv samaradorligi, boshqaruv usullari, 
tamoyillari, boshqaruv qarorlari, menejer va rahbar uslublari, kadrlarni rejalashtirish va 
ularni boshqarish jarayonlari, nizo va stress hamda ularning oqibatlari va ularning oldini 
olish yo‗llari kabi bir qancha masalalar to‗g‗risida talabalarda tasavvur hosil qilishdir. 
―Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish‖ o‗quv fanini o‗zlashtirish jarayonida amalga 
oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr: 

―Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish‖ fanining predmeti, maqsadi va vazifalari;

mehmonxona xo‗jaligini boshqarishning ob‘ektiv zarurati;

menejment nazariyasi va amaliyotining rivojlanish tarixi;  

mehmonxona xo‗jaligida boshqarishning tashkiliy strukturasi;

boshqarish xususiyatlarini  bilishi kerak; 

mehmonxona xo‗jaligini boshqarish tamoyillari, usullari;  

mehmonxona xo‗jaligida strategik boshqaruv;  

boshqaruv samaradorligi hamda uni oshirish yo‗llari;  

mehmonxona xo‗jaligida xizmat ko‗rsatish sifatini oshirish dasturlarini ishlab 
chiqish usullarini; 

mehmonxona xo‗jaligida kadrlarni rejalashtirish va boshqarish, nizolar va 
streslarni boshqarish;  

mehmonxona xo‗jaligi xizmatlari sifatini boshqarish;  

boshqaruvda menejer va rahbarlik uslublaridan foydalanish;  
– boshqaruv qarorlari va ularning ijrosini ta‘minlash bo‗yicha malakalariga ega 
bo‗lishi kerak. 

---


4 
«Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish» fani umumkasbiy fani hisoblanadi. Dasturni 
amalga oshirish o‗quv rejada rejalashtirilgan ―Menejment‖, ―Marketing‖, ―Turizm‖, 
―Xalqaro 
turizm, 
‖―Mehmonxona 
xizmatlari‖, 
―Turizm 
infratuzilmasi‖, 
―Mehmonxonalarda ishbilarmonlik etiketi‖, ―Mintaqaviy turizm‖, ―Ekskursiya 
xizmatlarini tashkil etish‖ fanlaridan etarli bilim va ko‗nikmalarga ega bo‗lish talab 
etiladi.
Mehmonxona xo‗jaligi sohasidagi ishlar va ularning xususiyatlari. Mehmonxona 
biznesida boshqaruv tizimining tuzilishi. Mehmonxona korxonalarida tashkiliy tuzilish. 
Asosiy xizmatlar turlari. Mehmonxonalarda mijozlar bilan hisob-kitob ishlarini yuritish. 
Mehmonxonalarning uzluksiz rivojlanishini boshqarish soha uchun malakali 
mutaxassislarni tayorlash katta ahamiyatga ega. SHuning uchun ushbu fan asosiy 
ixtisoslik fani hisoblanadi. 
Talabalarning «Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish» fanini o‗zlashtirishlari uchun 
o‗qitishning ilg‗or va zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi informatsion-pedagogik 
texnologiyalarni tadbiq qilish muhim axamiyatga egadir. Fanni o‗zlashtirishda darslik, 
o‗quv va uslubiy qo‗llanmalar, ma‘ruza matnlari, tarqatma materiallar, elektron 
materiallar va internet saytlarilaridan foydalaniladi. Ma‘ruza va amaliy darslarida mos 
ravishdagi ilg‗or pedagogik texnologiyalardan, jumladan, Power Point dasturidan keng 
qo‗llaniladi. 

---


5