O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta„lim vazirligi

Banklarning moliyaviy barqarorligini boshqarish omillari va ularning amaliy tahlili

Moliyaviy barqarorlik bank moliyaviy holatining asosiy elementi hisoblanadi. Bank ishonchliligi va barqarorlik darajasini aniqlash uning moliyaviy holatini ob'ektiv baholashni tizimli ravishda olib borishni talab qiladi. Bank moliyaviy holatini tizimli baholash o'z ichiga turli moliyaviy ko'rsatkichlar yordamida bank faoliyati samaradorligi, ishonchlilik darajasi hamda inqirozli vaziyatlarni oldini olish masalalari uyg'unligida tashkil etilishi maqsadga muvofiqdir.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil, 6-iyulda 258- son bilan ro‘yxatga olingan ―Bank tizimi faoliyati asosiy ko‘rsatkichlari ustidan monitoring o‘rnatish to‘g‘risida‖gi Qarorida banklarning asosiy moliyaviy va iqtisodiy ko‘rsatkichlari ro‘yxati keltirilgan. Ushbu qarorga ko‘ra Markaziy bank, Moliya vazirligi hamda Iqtisodiyot vazirligi, shuningdek, barcha reyting agentliklari har bir tijorat banki faoliyati va umuman bank tizimi asosiy iqtisodiy ko`rsatkichlarini tahlil qilishda quyida keltirilgan asosiy ko‘rsatkichlarning tahlili olib borilishi belgilangan:

1. 
   Bank sarmoyasi
   
   • 
     Bankning jami sarmoyasi, hammasi
     
     • 
       bank tizimining jami sarmoyasida bank sarmoyasining salmog`i
       
   • 
     Zahira sarmoya
     
2. 
   Aktiv operatsiyalar
   

38

• 
  Bank aktivlari summasi, hammasi
  
• 
  Kredit qo`yilmalar, hammasi
  
• 
  O`z resurslari va jalb еtilgan resurslar hisobiga iqtisodiyotning real sektoriga kredit qo`yilmalar, hammasi
  
  • 
    shu jumladan:
    
  • 
    yuridik shaxslarga kreditlar
    
  • 
    jismoniy shaxslarga kreditlar
    
• 
  Kredit qo`yilmalarning umumiy aktivlarga nisbati
  
• 
  Bir yildan ortiq muddatga berilgan kreditlar
  
  • 
    kreditlarning umumiy miqdorida bir yildan ortiq
    
  • 
    muddatga berilgan kreditlar salmog`i
    
• 
  Xorijiy valyutada berilgan kreditlar, hammasi
  
  • 
    shu jumladan:
    
  • 
    qisqa muddatli kreditlar
    
  • 
    o`rtacha muddatli kreditlar
    
  • 
    uzoq muddatli kreditlar
    
• 
  Kreditlarning umumiy miqdorida qayta moliyalanadigan xorijiy kreditlar salmog`i
  
• 
  Bankning o`z sarmoyasi investitsiyalari, hammasi
  
• 
  Qarz bilan bog`liq qimmatli qog`ozlarga qo`yilmalar
  
1. 
   Jalb qilingan mablag`lar va majburiyatlar
   
   • 
     Tijorat banklari resurslari
     
   • 
     Jalb qilingan depozitlar qajmi
     
   • 
     Aholining tijorat banklaridagi mablag`lari
     
     • 
       shu jumladan:
       
     • 
       aholining muddatli omonatlari;
       
       • 
         ulardan 1 yildan ortiq muddatga quyilgan omonatlar:
         
     • 
       jamg`arma depozitlari;
       
     • 
       talab qilib olinadigan depozitlar
       
   • 
     Tijorat banklari resurslarida aqoli mablag`lari salmog`i
     
   • 
     Aholining tijorat banklaridagi mablag`lari umumiy miqdorida aholining muddatli va jamg`arma omonatlari salmog`i
     
   • 
     Bank tomonidan chiqarilgan qimmatli qog`ozlar
     
2. 
   Boshqa ko‘rsatkichlar
   
   • 
     Joriy likvidlik koеffitsiyenti
     
   • 
     Bank foydasi
     
   • 
     Bank reytingi:
     
     • 
       ichki
       
     • 
       xalqaro.
       

Quyidagi jadvalda tijorat banklarining moliyaviy nazoratini tartibga solib turish maqsadida Markaziy Bank tomonidan o‘rnatilgan iqtisodiy normativlar ro‘yxati keltirilgan.

2.