O’zbekiston respublikasi оliy va o’rta maxsusтa’lim vazirligi тоshkent davlat iqtisodiyot universiteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI ОLIY VA O’RTA MAXSUSТA’LIM VAZIRLIGI
ТОSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI

“ Korporativ boshqaruv” fakultet		“Jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiyot munosabatlari” kafedrasi
Ro’yxatga olindi № __________		Ro’yxatga olindi № __________
“______” ___________2022 y.		“______” ___________2022 y.

“Jahon iqtisodiyoti” KAFEDRASI

“Milliy va jahon iqtisodiyoti”fanidan
KURS ISHI
Маvzu: Rivojlangan mamlakatlarda eksportni rivojlantirish

Bajardi:
“Korporativ boshqaruv” fakulteti,
MO-53guruhi talabasi Baxramov Muxriddin


Теkshirdi: katta o’qituvchi U.Dadabayev

Кurs ishitaqrizgа topshirilgan sanа “____” _______2022 y.		Кurs ishi taqrizdan qaytarilgan sana “____” _______2022 y.
Кurs ishi himoya qilingan sana “____” _______2022 y. Baxo “_____” _________	___________ (imzo) ___________ (imzo) ___________ (imzo)	Коmissiya a’zolari: __________________ __________________ __________________

Mavzu: Rivojlangan Mamlakatlarda eksportni rivojlantirish yo’llari

Reja:
Kirish
1. Rivojlanayotgan mamlakatlarda ekport va import darajasi.
2. Rivojlanayotgan mamlakatlarning belgilari va guruhlanishi
3.Rivojlanayotgan mamlakatlarning jahon iqtisodiyotidagi mavqeyining ortib borishi
4. Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyotida davlatning roli
Foydalanilgan adabiyotlar
Xulosa

Kirish
Rivojlanayotgan mamlakat (yoki a kam va o'rta daromadli mamlakat (LMIC), kam rivojlangan mamlakat, iqtisodiy jihatdan kam rivojlangan mamlakat (LEDC), o'rta sanoat mamlakati yoki kam rivojlangan mamlakat) kam rivojlangan mamlakatdir sanoat bazasi (tarmoqlar) va past Inson taraqqiyoti indeksi (HDI) boshqa mamlakatlarga nisbatan. Biroq, ushbu ta'rif hamma uchun kelishilmagan.Shuningdek, ushbu toifaga qaysi mamlakatlar to'g'ri kelishi to'g'risida aniq kelishuv mavjud emas. Xalqning Aholi jon boshiga YaIM, boshqa xalqlar bilan taqqoslaganda, mos yozuvlar nuqtasi ham bo'lishi mumkin. Umuman olganda, Birlashgan Millatlar Tashkiloti har qanday mamlakatning o'zini "rivojlanmoqda" degan da'vosini qabul qiladi. Ushbu atamani ishlatish bo'yicha qarama-qarshiliklar mavjud bo'lib, ular ba'zilar eskirgan "biz" va "ular" tushunchalarini davom ettirishini his qiladilar.^[4] 2015 yilda Jahon banki "rivojlanayotgan / rivojlangan dunyodagi toifalarga ajratish" tobora dolzarb bo'lib qolmayotganligini va ular ushbu identifikatordan foydalanishni bekor qilishlarini e'lon qildi. Buning o'rniga ularning hisobotlari hududlar va daromad guruhlari bo'yicha ma'lumotlar yig'indisini taqdim etadi."Rivojlanayotgan" atamasi o'zgaruvchan dinamik yoki kutilayotgan taraqqiyot yo'nalishini emas, balki kuzatilayotgan vaziyatni tavsiflaydi. 1990-yillarning oxiridan boshlab rivojlanayotgan mamlakatlar rivojlangan mamlakatlarga qaraganda yuqori o'sish sur'atlarini namoyish etishga moyil edilar. Rivojlanayotgan mamlakatlar umumiy xususiyatlarga ega. Masalan, sog'liq uchun xavfli bo'lgan hollarda, ular quyidagilarga ega:
xavfsizdan foydalanishning past darajasi ichimlik suvi, sanitariya va gigiena;
energiya qashshoqligi;
yuqori darajalari ifloslanish (masalan, havoning ifloslanishi, bino ichidagi havoning ifloslanishi, suvning ifloslanishi); tropik va yuqumli kasalliklarga chalingan odamlarning yuqori qismi (beparvo qilingan tropik kasalliklar); juda ko'p son yo'l-transport hodisalari;va umuman kambag'al infratuzilma. Ko'pincha, keng tarqalgan qashshoqlik, past ta'lim darajalar, kirish huquqi etarli emas oilani rejalashtirish xizmatlar, ko'pchilik norasmiy aholi punktlari, korruptsiya barcha hukumat darajalarida va deb nomlangan etishmovchilik yaxshi boshqaruv. Global isish (Iqlim o'zgarishi) rivojlanayotgan mamlakatlarga boy mamlakatlarga qaraganda ko'proq ta'sir qilishi kutilmoqda, chunki ularning aksariyati yuqori "iqlimning zaifligi"  Barqarorrivojlanishmaqsadlari tomonidan BirlashganMillatlar ushbumuammolarningko'piniengishgayordamberishuchuntashkiletilgan. Rivojlanish uchun yordam yoki rivojlanish bo'yicha hamkorlik moliyaviy hisoblanadi yordam rivojlanayotgan mamlakatlarning iqtisodiy, ekologik, ijtimoiy va siyosiy faoliyatini qo'llab-quvvatlash uchun hukumatlar va boshqa idoralar tomonidan beriladi rivojlanish.Birlashgan Millatlar Tashkiloti "belgilash bo'yicha belgilangan konventsiya" yo'qligini tan oladi.ishlab chiqilgan"va" rivojlanayotgan "mamlakatlar yoki hududlar". 1999 yilda nashr etilgan M49 standartlariga muvofiq:"Ishlab chiqilgan" va "rivojlanayotgan" belgilar statistik qulaylik uchun mo'ljallangan va rivojlanish jarayonida ma'lum bir mamlakat yoki hudud erishgan bosqich haqida hukmni ifoda etishi shart emas.
BMT shuni nazarda tutadiki, rivojlanayotgan mamlakatlar rivojlangan davlatlarning aniq belgilangan ro'yxatiga kiritilmagan davlatlardir:
Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimida "rivojlangan" va "rivojlanayotgan" mamlakatlarni yoki hududlarni belgilash bo'yicha aniq konventsiya mavjud emas. Umumiy amaliyotda Osiyoda Yaponiya, Yaqin Sharqda Isroil, Kanada va Qo'shma Shtatlar yilda Shimoliy Amerika, Avstraliya va Yangi Zelandiya yilda Okeaniyava Evropa "rivojlangan" mintaqalar yoki hududlar hisoblanadi. Xalqaro savdo statistikasida Janubiy Afrika bojxona ittifoqi shuningdek, rivojlangan mintaqa va Isroil rivojlangan mamlakat sifatida qaraladi; sobiq Yugoslaviyadan paydo bo'lgan mamlakatlar rivojlanayotgan mamlakatlar sifatida qaraladi; va Evropaning sharqiy Evropa va Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi mamlakatlari (sobiq Sovet Ittifoqi) rivojlangan yoki rivojlanayotgan mintaqalarga kirmaydi.^[2]
So'nggi 20 yil ichida deyarli barcha iqtisodiy ko'rsatkichlar bo'yicha "rivojlangan" ayrim davlatlar, hali ham "rivojlanayotgan mamlakat" toifasiga kirishni talab qilmoqdalar, chunki bu ularga imtiyozli imtiyoz berish huquqini beradi. JSTkabi davlatlar Bruney, Gonkong, Quvayt, Makao, Qatar, Singapur, va Birlashgan Arab Amirliklari bu o'zini e'lon qilgan maqomi uchun keltirilgan va tanqid qilingan. Biroq, boshqa mezonlarga ko'ra, ba'zi mamlakatlar rivojlanishning oraliq bosqichida yoki, xuddi Xalqaro valyuta fondi (XVF) quyidagilarni ta'qib qilib qo'ydi Sovet Ittifoqining qulashi, "o'tish davridagi mamlakatlar": barchasi Markaziy va Sharqiy Evropa (shu jumladan, BMT muassasalarida hanuzgacha "Sharqiy Evropa guruhi" ga tegishli bo'lgan Markaziy Evropa davlatlari); sobiq Sovet Ittifoqi (SSSR) Markaziy Osiyodagi mamlakatlar (Qozog'iston, O'zbekiston, Qirg'iziston, Tojikiston va Turkmaniston); va Mo'g'uliston. 2009 yilga kelib, XVF Jahon iqtisodiy istiqbollari "(1) aholi jon boshiga daromad darajasiga, (2) eksportni diversifikatsiyalashga qarab rivojlangan, rivojlanayotgan yoki rivojlanayotgan mamlakatlar deb tasniflanadi - shuning uchun aholi jon boshiga YaIM yuqori bo'lgan neft eksportchilari yuqori darajadagi tasnifga kira olmaydi, chunki uning eksportining 70% atrofida neft va (3) global moliya tizimiga integratsiya darajasi ‘’MHozirgi rivojlanish darajasi bilan bir qatorda mamlakatlarni rivojlanish darajasi ma'lum bir vaqt ichida qanchalik o'zgarganligi bilan ham tasniflash mumkin. Uning 2016 yilgi nashrida Jahon rivojlanish ko'rsatkichlari, Jahon banki ikki toifadagi farqni eskirganligini hisobga olib, o'z ma'lumotlarini taqdim etishda "rivojlangan" va "rivojlanayotgan" mamlakatlarni ajratmaslik to'g'risida qaror qabul qildi.^[14] Buning o'rniga Jahon banki mamlakatlarni to'rt guruhga ajratadi Yalpi milliy daromad aholi jon boshiga, har yili 1 iyuldan qayta o'rnatiladi. 2019 yilda AQSh dollaridagi to'rt toifaga quyidagilar kiradi:
Rivojlanishiqtisodiyyokiinsonomillaribilano'lchanishimumkin.Rivojlanayotganmamlakatlar, umumanolganda, sezilarlidarajagaerishmaganmamlakatlardir sanoatlashtirish ularningpopulyatsiyalariganisbatanvaaksariyathollardao'rtachavapastdarajagaega turmushdarajasi. Kamdaromadvayuqoriaholio'sishio'rtasidabog'liqlikmavjud.^[18] Mamlakattaraqqiyotidaromadkabistatistikko'rsatkichlarbilano'lchanadi Aholijonboshiga (kishiboshiga), yalpiichkimahsulot Aholijonboshiga, umrko'rishdavomiyligi, savodxonlikdarajasi, erkinlikindeksivaboshqalar. BMTtomonidanishlabchiqilgan Insontaraqqiyotiindeksi Ma'lumotlarmavjudbo'lganmamlakatlaruchuninsontaraqqiyotidarajasinianiqlashuchunyuqoridagiba'zistatistikko'rsatkichlarningmurakkabko'rsatkichi (HDI).BMTbelgilabqo'yganedi Mingyillikrivojlanishmaqsadlari o'sishnibaholashuchundunyoningbarchamamlakatlarivaetakchirivojlanishinstitutlaritomonidanishlabchiqilganloyihadan.^[19] Ushbu maqsadlar 2015 yilda yakunlandi Barqaror rivojlanish maqsadlari.Rivojlanayotgan millat tushunchasi u yoki bu muddat davomida turli yo'nalishlarga ega bo'lgan ko'plab nazariy tizimlarda uchraydi, masalan: dekolonizatsiya, ozodlik ilohiyoti, Marksizm, anti-imperializm, modernizatsiya, ijtimoiy o'zgarish va siyosiy iqtisod.Yanabirmuhimko'rsatkich - bumamlakatningrivojlanishbosqichidanberisodirbo'lgantarmoqo'zgarishlari.O'rtacha, 50% hissasi bo'lgan mamlakatlar ikkilamchi sektor (ishlab chiqarish) sezilarli darajada o'sdi. Xuddi shunday a uchinchi darajali sektor qal'asi ham katta stavkani ko'radi iqtisodiy rivojlanish